اعسار از پرداخت محکوم به

تعریف اعسار از پرداخت محکوم به:

وقتی فردی در دادگاه محکوم به پرداخت بدهی یا ضرر و زیان و امثال آن می‌شود، در اصطلاح به آن مالی که به پرداخت آن محکوم شده است، محکوم به می‌گویند. اما همیشه اینگونه نیست که فرد محکوم بتواند محکوم‌به را پرداخت کند. یا به عبارت دیگر فرد ناتوان از پرداخت است. به این فرد در اصطلاح معسر گفته و به این حالت اعسار می‌گویند. در این زمان دو راه در پیش دارد. یا مدعی عدم توانایی پرداخت محکوم‌به به طور کامل می‌شود، که در حال حاضر چنین ادعایی از افراد پذیرفته نخواهد شد و فرد بر اساس قانون حبس می‌شود.

اما فرد راه دیگری نیز دارد و آن هم ادعای عدم توانایی پرداخت یکباره محکوم‌به است. در این حالت فرد مدعی است که معسر بوده و توان پرداخت یکجای محکوم‌به را ندارد ولی در صورت قسط بندی آن، می‌تواند اقدام به پرداخت اقساط آن کند. در چنین حالتی اصطلاحا فرد مدعی (اعسار از پرداخت محکوم‌به )خواهد بود و باید دادخواست اعسار از پرداخت محکوم‌به تقدیم کند.

انواع اعسار در سیستم حقوقی ایران کدامند؟

در سیستم حقوقی ایران دو نوع اعسار وجود دارد و از آنجایی که شناخت این دو اعسار برای شما عزیزان لازم و ضروریست لذا در خصوص آن توضیحات مختصری را عنوان می‌نماییم:

• اعسار از پرداخت هزینه دادرسی:

زمانی که شخص قصد داشته باشد که دادخواستی را به مرجع قضایی تقدیم نماید و نیز در زمانی که قصد اعتراض به حکم دادگاه را داشته باشد؛ موظف است که بر اساس نوع خواسته و میزان خواسته به مرجع قضایی هزینه دادرسی پرداخت نماید باید برای تمامی پرونده‌ها با هر موضوعی که باشند و در هر یک از مراجع قضایی که مطرح شده باشند هزینه دادرسی پرداخت گردد و اصولاً در کشور ما مراجعه به دادگستری‌ها به صورت مجانی نیست.

در بسیاری از مواقع شخص خواهان که مکلف به پرداخت هزینه دادرسی است به هر دلیل قادر به پرداخت این مبلغ نبوده و توان و تمکن مالی برای پرداخت هزینه دادرسی را ندارد.قانون برای آنکه چنین اشخاصی از حقوق خود محروم نمانند ساز و کاری را تحت عنوان اعسار از پرداخت هزینه دادرسی در نظر گرفته است.

در واقع این سازوکار برای آن است که عدم توانایی در پرداخت هزینه دادرسی؛ شخص خواهان را از تظلم خواهی محروم ننماید. بنابراین چنین شخصی قانوناً این حق را دارد که همزمان با طرح ادعای اصلی خود؛ در کنار آن تقاضای اعسار از پرداخت هزینه دادرسی را نیز مطرح نماید.

• اعسار از پرداخت محکوم به:

دومین نوع از اعسار مربوط به اعسار از پرداخت محکوم به می‌باشد.

به عبارت دیگر « محکوم به » همان موضوع محکومیتی است که در حکم دادگاه نوشته شده است.

مثلاً اگر که شما به موجب حکم دادگاه محکوم به پرداخت یک میلیارد تومان شده باشید به این مبلغ یک میلیارد تومان(محکوم به)می‌گویند.

قانونگذار برای اشخاصی که توان پرداخت مبلغ محکومیت خود را ندارند سازوکار اعسار از پرداخت محکوم به را در نظر گرفته و به این معناست که شخص با تقدیم دادخواست اعسار از پرداخت محکوم به عدم توانایی مالی خود را به دادگاه اعلام می‌نماید و درصدد است که با اثبات این قضیه از پرداخت یک جای موضوع محکومیت معاف گردد و آن را به صورت اقساط پرداخت نماید.

انواع اعسار از پرداخت محکوم به:

بعضی از شکایات که در رابطه با دادخواست اعسار از پرداخت محکوم به در دادگاه های قضایی مطرح می‌شوند به شرح ذیل هستند:

 

•اعسار از هزینه دادرسی:

اگر شخصی توان پرداخت هزینه دادرسی و همچنین هزینه وکیل دعاوی خود را نداشته باشد به غیر از دادخواست اصلی خود می‌تواند با یک دادخواست دیگر از دادگاه تقاضای عدم پرداخت هزینه دادرسی را هم داشته باشد. البته برای اثبات چنین ادعایی باید ۲ نفر شاهد حتماً وجود داشته باشد.

 

•دادخواست اعسار از پرداخت مهریه:

چنانچه شخصی توان پرداخت مهریه همسرش را نداشته باشد قاضی این اجازه را دارد تا به شخص بدهکار مهلت دهد. در ابتدا حداقل پیش قسط اعسار را در نظر می‌گیرد سپس با قسطی کردن مهریه این مشکل را برطرف می‌کند‌. البته تشخیص اینکه میزان اقساط مهریه چقدر باشد فقط به اختیار قاضی است. اما معمولاً ۱۰ درصد مهریه به صورت پیش قسط و ۱/۴ درآمد ماهیانه مرد به صورت اقساط ماهانه مشخص می‌شود‌.

 

•اعسار از پرداخت دیه:

در صورتی که شخصی بر اساس رای دادگاه محکوم به پرداخت مبلغی به عنوان دیه شده باشد؛ ولی آن شخص توان پرداخت دیه را نداشته باشد، یقیناً می‌تواند از دادگاه قضایی درخواست اعسار از پرداخت دیه را بدهد. چنانچه درخواست اعسار از پرداخت دیه پذیرفته شود نیازی نیست شخص مجرم دیه را به صورت یکجا بپردازد. در واقع پرداخت دیه به شکل شرایطی و اقساطی خواهد شد.

دادخواست اعسار از پرداخت محکوم به:

برای آن که فرد محکوم، درخواست خود را برای بررسی وضعیتش به دادگاه ارائه کند، باید با تقدیم دادخواستی ضمن طرح ادعای خود، صورت کلیه اموال خود شامل تعداد یا مقدار و قیمت کلیه اموال منقول و غیرمنقول، به‌ طور مشروح مشتمل بر میزان وجوه نقدی که وی به هر عنوان نزد بانک‌ها و یا موسسات مالی و اعتباری ایرانی و خارجی دارد، به همراه مشخصات دقیق حساب‌های مذکور و نیز کلیه اموالی که او به هر نحو نزد اشخاص ثالث دارد و کلیه مطالبات او از اشخاص ثالث و نیز فهرست نقل و انتقالات و هر نوع تغییر دیگر در اموال مذکور از زمان یک‌سال قبل از طرح دعوای اعسار به بعد را ضمیمه دادخواست اعسار خود کند.

مراحل درخواست اعسار از پرداخت محکوم به در قانون جدید:

اگر شما توان مالی برای پرداخت بدهی خود را ندارید باید قبل از درخواست اعسار مراحل ذیل را انجام دهید.

• تنظیم استشهادیه محلی

• تهیه لیست منظم از انواع و دارایی فرد معسر

• داشتن حساب در سامانه ثنا

• مراجعه به دفاتر خدمات قضایی و تنظیم یک دادخواست اعسار

• شرکت در جلسات رسیدگی

• پیگیری و استعلام های لازم از طرف قاضی

قانون اعسار جدید: 

اعسار از پرداخت محکوم به در قانون جدید کشور به این شرح است که هر شخصی اجازه ندارد به ادعای اینکه فرد معسری است به دادگاه درخواست اعسار بدهد. در واقع شخصی که ادعای اعسار دارد باید مقید چند شرایط مهم باشد:

• فرد حتماً بدهکار باشد.

• اقامه دعوا در دادگاه از سوی مدعی و طلبکار باشد.‌ حتی اثبات شکایت بدون شاهد هم قبول است.‌

• اثبات اعسار شخص بدهکار و صدور حکم دادگاه به نفع طلبکار باشد.

• صدور رای قطعی دادگاه باید بر محکومیت فرد بدهکار باشد.

• باید از سوی دادگاه اجرائیه ای صادر شود.

• باید تحقیقات لازم از سوی دادگاه انجام شود.

برخی از دلایل اعسار از پرداخت محکوم به:

• محکوم‌علیه برای اثبات اعسار خود در دعوای اعسار از پرداخت محکوم‌به و تقاضای تقسیط آن، می‌بایست دلایل خود را به دادگاه صادرکننده رای ارایه کند.

• یکی از مهمترین دلایل استنادی خواهان دعوای اعسار می‌تواند استشهادیه تنظیمی باشد.

• با دقت در فرآیند مربوط به دادرسی و توجه به دلایل ابرازی اعسار می‌توان به خوبی دریافت که تشریفات قانونی برای استناد به دلیل شرعی شهادت شهود همیشه باید رعایت شوند به طوری که مطابق با ماده 151 قانون آیین

• دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور کیفری مصوب سال 1378، قاضی دادگاه باید از شهود تعرفه‌شده متهم دعوت به عمل آورد و حضورا اظهارات آنها را در صورت‌جلسه درج کند.

• مقررات اتیان سوگند و تحلیف نیز در این زمینه باید رعایت و شهود خواهان اعسار باید در دادگاه بدوی حاضر شوند و گفته‌های خود سوگند یاد کنند.

• علاوه بر این مقررات جرح شهود نیز بااهمیت است. در این خصوص دادگاه بدوی می‌بایست از خوانده دعوای اعسار نیز در یک جلسه جداگانه دعوت به عمل آورد و اظهارات وی را نیز در جرح احتمالی شهود تعرفه‌شده استماع کند.

• ترتیب قانونی به خوانده دعوای اعسار فرصتی برای اثبات جرح شهود در صورت امکان همچنین امکان ایجاد حق سوال از شهود تعرفه‌شده خواهان اعسار می‌دهد.

مدارک لازم برای ارائه دادخواست اعسار از محکوم به: