تمرّد به هر گونه حمله یا مقاومتی که با اقدام عملی به طور تجرّی نسبت به مامورین دولتی در حین انجام وظیفۀ آنها به عمل آید اصطلاحاٌ تمرّد می‌گویند.
گردن کشی و مقاومت در برابر مأمورین دولتی از دیرباز وجود داشته و در همه ی اشکال آن دیده می شود. این تمرد می تواند در مقابل پلمب مغازه و یا دستگیری متهم باشد. هیچ فرقی نمی کند ، در هر صورت زمانی که فرد در برابر مأمور قانون ایستادگی و مقاومت می کند جرم تمرد مطرح است.
تمرد نسبت به مأمورین گاه از یک مقاومت ساده فراتر می رود و با توهین و ضرب و شتم همراه می گردد . در این صورت مجازات سنگین تری هم در انتظار مجرمین خواهد بود.
تمرد نسبت به مأمورین دولت به چه معناست؟
تمرد از نظر لغوی به معنای هرگونه گردن کشی ، مقاومت ، حمله و سرپیچی است. از نظر حقوقی تمرد به معنای هرگونه حمله و مقاومت همراه با عکس العمل فیزیکی نسبت به مأمورین دولتی در حین انجام وظیفه ی آنها می باشد.
در رابطه با اقدام ضابطین و مأمورین دولتی باید گفت این افراد در مقابل جرائم مشهود بدون دستور مافوق خود می توانند وارد میدان شده و انجام وظیفه نمایند.
اما در رابطه با جرائم غیرمشهود نیاز به دستور مافوق و مقامات بالاتر دارند. در هر صورت جرم تمرد زمانی به وقوع می پیوندد که بعد از انجام وظیفه باشد.
جرم تمرد نسبت به مأمورین همانند تمامی جرایم دارای سه عنصر مادی ، عنصر معنوی و عنصر قانونی می باشد.
عناصر جرم تمرد نسبت به مامورین دولت:
براساس قانون برای تحقق مجازات تمرد نسبت به مامورین دولت، سه شرط لازم است، که این شروط به شرح ذیل می باشند:
• عنصر قانونی:
در وهله اول برای آنکه بخواهیم یک رفتار را جرم تلقی نماییم، ابتدا باید قانونگذار آن رفتار را جرم تلقی کرده باشد، در غیر اینصورت نمی توان گفت شخص مرتکب جرمی شده است یا خیر، لذا مجازات تمرد نسبت به مامورین دولت در ماده 607 قانون مجازات بخش تعزیرات بیان شده است، که این نشان دهنده، وجود عنصرقانونی برای تحقق این جرم می باشد.
• عنصر مادی:
در وهله دوم شخص باید از خود فعلی (رفتاری) را نشان دهد، تا این جرم تحقق پیدا کند، که این فعل، باتوجه به ماده قانونی آن، هرگونه حمله یا مقاومت نسبت به مامورین دولت می باشد، لذا چنانچه حمله یا مقاومت وجود نداشته باشد، عنصر مادی بوجود نیامده است، پس برای تحقق این جرم نیز وجود عصر مادی الزامی است.
• عنصر معنوی:
عنصور معنوی که همان سوء نیت مجرمانه می باشد، یعنی شخص بداند، رفتاری که انجام می دهد، جرم است، همچنین قانونگذار در ماده 607 بیان می دارد، که باید این حمله یا مقاومت نسبت به مامورین دولت در حین انجام وظیفه با علم و آگاهی انجام شده باشد، لذا اگر شخصی بدون آگاهی از آنکه مامور دولت در حین انجام وظیفه است، با او مقاومت کند، مرتکب جرمی نشده است.
شایان ذکر است، در صورتیکه شخص بدون علم و آگاهی مرتکب این جرم شده باشد، قانونگذار برای او مجازاتی در نظر نمی گیرد، ولی بار اثبات این موضوع در دادگاه بر زمه ی او می باشد، که عملی دشوار است.
تمرد نسبت به مأمورین از دیدگاه قانون مجازات اسلامی:
فصل چهاردم کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) به موضوع جرم تمرد نسبت به مأمورین دولتی پرداخته است. در ماده ۶۰۷ چنین آمده است: «هر گونه حمله و مقاومتی که با علم و آگاهی نسبت به مأمورین دولت در حین انجام وظیفه آنان به عمل آید تمرد محسوب می شود و مجازات آن به شرح زیر است:
• هر گاه متمرد به قصد تهدید اسلحه خود را نشان دهد حبس از شش ماه تا دو سال.
• هر گاه متمرد در حین اقدام دست به اسلحه برد حبس از یک تا سه سال.
• در سایر موارد حبس از سه ماه تا یک سال.
✔نکته ی مهم :
تمرد نسبت به مأمورین دولتی باید در حین انجام وظیفه ی آنها صورت بگیرد. مثلا اقدامی برای دستگیری فرد و یا برخورد با او انجام شده باشد و در همین حین شخص مرتکب جرم تمرد شود. در صورتی که فردی به هر یک از مأمورین دولتی در خارج از زمان انجام وظیفه ی آنها حمله ور گردد و یا درگیر شود ، این مصداقی از جرم تمرد نبوده و به دلیل تغییر عناصر قانونی جرم ، با جرم دیگری مواجه هستیم.
جرم تمرد نسبت به مأمورین از جمله جرایم غیرقابل گذشت می باشد. یعنی جنبه ی عمومی جرم پررنگ تر بوده و با گذشت شاکی خصوصی پرونده مختومه نخواهد شد. با این حال در مجازات تمرد نسبت به مأمورین باید تفکیک قایل شد. این مجازات زمانی که همراه با اسلحه باشد به مراتب شدیدتر و سنگین تر می گردد.
در صورتی که مجرم علاوه بر تمرد مرتکب جرم دیگری به صورت همزمان گردد به مجازات هر دو جرم محکوم خواهد شد. برای مثال جرم توهین یا ضرب و جرح.
• هرگاه شخصی که قصد تمرد نسبت به مامورین دولت را دارد، به قصد تهدید اسلحه خود را نشان دهد، قانون، حبس از شش ماه تا دو سال را برای او در نظر می گیرد.
• هرگاه متمرد در حین انجام وظیفه مامورین دولت، دست به اسلحه ببرد، مجازات وی حبس از یک تا سه سال می باشد.
• در صورتیکه فردی، به غیر از دو حالت فوق، این جرم را انجام دهد، مجازات وی حبس از سه ماه تا یک سال می باشد.
✔نکته: شایان ذکر است، اگر متمرد در هنگام تمرد مرتکب جرم دیگری هم بشود به مجازات هر دو جرم محکوم خواهد شد.
آیا مجازات تمرد نسبت به مامورین دولت جرم قابل گذشت است؟
