جرایم اطفال و نوجوانان

با توجه به اینکه اطفال و نوجوانان از لحاظ سنی در شرایط خاصی از نظر رشد جسمانی، روانی و اجتماعی قرار دارند، نیاز به مراقبت بیشتری دارند و باید شرایط برای آنهن به گونه ای مهیا شود که در محیطی آرام به دور از تشویش و اضطراب این دوران را پشت سر بگذارند.

بررسی جرائم اطفال و نوجوانان

طفل شخصی است که در سایه خانواده با تبیین روش های صحیح تربیتی بالنده می شود و در صورت عدم تربیت صحیح، ممکن است از همان ابتدا دست به اعمالی بزند که جنبه مجرمانه داشته باشند. مسائل مربوط به جرایم اطفال و نوجوانان به لحاظ حقوقی اهمیت بسیاری دارد و هنگامی که جرمی توسط آن ها ارتکاب می یابد موضوع اهمیت بیشتری نیز پیدا می کند زیرا از یک طرف باید جامعه را از جرائم این اشخاص مصون نگه داشت و از طرف دیگر اقدامات موثری در اصلاح و تربیت آن ها به عمل آورد تا بیشتر به راه های مجرمانه کشیده نشوند. مهم ترین اقداماتی که در این راستا صورت می گیرد بررسی شخصیت طفل یا نوجوان بزهکارو عوامل موثر در ارتکاب جرم و در نهایت راه حل هایی جهت اصلاح و بازگشت وی به اجتماع می باشد.

معیار مسئولیت کیفری اطفال و نو جوانان

 طبق قانون مجازات اسلامی مصوب سال 92 اطفال به 3 دسته تقسیم می شوند:

• اطفال تا 9 سالگی : این افراد به علت نرسیدن به بلوغ و فقدان قوه تشخیص و تمیز، فاقد مسئولیت کیفری می باشند.

• اطفال بین 9 تا 15 سالگی : در صورت ارتکاب جرائم تعزیری از سوی این افراد، مجازات بزرگسالان در مورد آن ها اعمال نمی شود بلکه در صورت ارتکاب شدیدترین جرم نیز، در نهایت به یک سال حبس در کانون اصلاح و تربیت محکوم می شوند.(ماده 88 قانون مجازات اسلامی)

• اطفال و نوجوانانی که هنگام وقوع جرم 15 تا 18 سال دارند: در مورد این افراد نیز مانند گروه دوم مجازات بزرگسالان اعمال نمی شود بلکه در صورت ارتکاب شدیدترین جرم نیز، در نهایت به پنج سال حبس در کانون اصلاح و تربیت محکوم می شوند.(ماده 89 قانون مجازات اسلامی)

در تمامی موارد ، سن شمسی ملاک می باشد.

نحوه جبرام خسارت ناشی از وقوع جرم:

ماده 92 قانون مجازات اسلامی مقرر می دارد در جرائمی که مستلزم پرداخت دیه یا هر ضمان مالی دیگری است دادگاه اطفال و نوجوانان مطابق مقررات مربوط به پرداخت دیه و خسارت حکم می کند. در این زمینه  می توان به موارد ذیل اشاره نمود:

 ماده 1216 قانون مدنی: هر گاه صغیر یا مجنون یا غیر رشید باعث ضرر غیر شود ضامن است.

 ماده 7 قانون مسئولیت مدنی: کسی که نگاهداری یا مواظبت مجنون یا صغیر قانوناً یا بر حسب قرارداد به عهده او می‌باشد در صورت تقصیر در نگاهداری یا مواظبت ‌مسئول جبران زیان وارده از ناحیه مجنون و یا صغیر می‌باشد و در صورتی که استطاعت جبران تمام یا قسمتی از زیان وارده را نداشته باشد از مال‌ مجنون یا صغیر زیان جبران خواهد شد و در هر صورت جبران زیان باید به نحوی صورت گیرد که موجب عسرت و تنگدستی جبران‌کننده نباشد.

به طوری که ملاحظه می گردد طفل یا نوجوان مسئول خسارات وارده به افراد بوده و در صورت کوتاهی والدین یا هر شخص مسئول دیگری در نگهداری از طفل یا نوجوان، خود آن ها مسئول جبرا خسارات ناشی از جرائم طفل یا نوجوان خواهند بود.

مشارکت یا معاونت اطفال و بزرگسالان در یک جرم :

مشارکت یا معاونت اطفال و بزرگسالان بدین معناست که گاهی برخی از جرایم را فقط یک فرد انجام نمی دهد و چند نفر در ارتکاب جرم شرکت دارند ، اما اگر این افراد برخی اطفال و نوجوانان باشند و برخی بزرگسالان به این جرم باید براساس قانون رسیدگی گردد .
در واقع مسئله اساسی در این جرایم این است که آیا درجرم مشارکتی اطفال با بزرگسالان ، به جرم اطفال و بزرگسالان در دادگاه اطفال رسیدگی می شود یا به جرم بزرگسالان در دادگاه های کیفری حسب مورد و به جرم اطفال در دادگاه اطفال رسیدگی می شود .
برای پاسخ به اینگونه موارد قانونگذار در قانون اینگونه پیش بینی کرده است که در صورتی که یک یا چند طفل با مشارکت یا معاونت اشخاص دیگر مرتکب جرم شده باشند به جرائم اطفال در دادگاه رسیدگی کننده ‌به جرائم اطفال رسیدگی خواهد شد‌.
همچنین هرگاه یک یا چند طفل یا نوجوان با مشارکت یا معاونت اشخاص بزرگسال مرتکب جرم شوند و یا در ارتکاب جرم با افراد بزرگسال معاونت نمایند فقط به جرایم اطفال و نوجوانان در دادگاه اطفال رسیدگی می شود . بر همین اساس اصل بر این است که دادگاه اطفال صلاحیت رسیدگی به جرایم اطفال را دارد .
اما در برخی موارد قانونگذار استثنائاتی قائل شده است که به عنوان مثال می توان ماده ذیل را بیان کرد : 
در جرایمی که تحقق آن منوط به فعل دو یا چند نفر است ، در صورتی که رسیدگی به اتهام یکی از متهمان در صلاحیت دادگاه اطفال و نوجوانان باشد رسیدگی به اتهام کلیه متهمان در دادگاه اطفال و نوجوانان به عمل می آید . در این صورت اصول حاکم بر رسیدگی به جرایم اشخاص بالاتر از هجده سال تابع قواعد عمومی است .
لازم به ذکر است که اگر به کلیه جرائم اطفال و افراد کمتر از هجده سال تمام شمسی در دادگاه اطفال و نوجوانان رسیدگی می شود . در هر صورت محکومان بالای سن هجده سال تمام موضوع این ماده ، در بخش نگهداری جوانان که در کانون اصلاح و تربیت ایجاد می شود ، نگهداری می شوند .
هرگاه در حین رسیدگی سن متهم از هجده سال تمام تجاوز نماید ، رسیدگی به اتهام وی مطابق قانون در دادگاه اطفال و نوجوانان ادامه می یابد و چنانچه قبل از شروع به رسیدگی سن متهم از هجده سال تمام تجاوز کند ، رسیدگی به اتهام وی حسب مورد در دادگاه کیفری صالح صورت می گیرد . در این صورت متهم از کلیه امتیازاتی که در دادگاه اطفال و نوجوانان  اعمال می شود ، بهره مند می گردد .
پس بنابر مطالب فوق و با توجه به اینکه دادگاه اطفال و نوجوانان صلاحیت رسیدگی به جرایم افراد زیر 18 سال سن را دارند اگر فردی متهم به جرمی باشد و سن وی کمتر از 18 سال تمام باشد اما در حین تحقیق و رسیدگی و تا صدور حکم سن وی 18 سال تمام شود باز هم به جرم وی در دادگاه اطفال ادامه می یابد.

ترتیب رسیدگی به جرائم:

•وقت رسیدگی :

 دادگاه وقت جلسه رسیدگی را تعیین و به والدین، اولیا، سرپرست قانونی طفل یا نوجوان، یا وکیل دادگستری وی و دادستان و شاکی ابلاغ می کند. لازم به توضیح است که در مورد جرائم تعزیری درجه 6 و 7 و 8 و همچنین جرائم تعزیری که مجازات آن ها غیر از حبس باشد اگر طفل متهم و والدین یا سرپرست قانونی او و در صورت داشتن وکیل، وکیل او حاضر باشند و موجبات رسیدگی نیز حاضر باشددادگاه میتواند بدون تعیین وقت، رسیدگی و اتخاذ تصمیم نماید.رسیدگی به جرائم اطفال و نوجوانان علنی نمی باشد.

•حضور طفل در جلسه :

 هرگاه مصلحت طفل ایجاب کند ممکن است تمام یا قسمتی از دادرسی در غیاب او به عمل آید اما در هر صورت رای دادگاه حضوری محسوب می شود.

رسیدگی بدون تعیین وقت

در موارد ذیل دادگاه می تواند بدون تعیین وقت، رسیدگی و اتخاذ تصمیم کند:

• در جرائم تعزیری درجه شش و هفت و هشت با هر مجازاتی هرگاه متهم و والدین یا سرپرست قانونی او و همچنین در صورت داشتن وکیل، وکیل او حاضر باشند و درخواست رسیدگی نمایند و موجبات رسیدگی نیز فراهم باشد.

• در جرائم تعزیری درجه پنج تا یک که مجازات قانونی آنها غیر از حبس باشد و متهم و والدین یا سرپرست قانونی او و همچنین در صورت داشتن وکیل، وکیل او حاضر باشند و درخواست رسیدگی نمایند و موجبات رسیدگی نیز فراهم باشد.

اعتراض به آراء

مرجع اعتراض به دادگاه اطفال و نوجوانان دادگاه تجدید نظر استان است.

سوالات متداول❔

▪️آیا مجازات بچه های زیر ۱۸ سال قابل عفو تقلیل است؟

دادگاه می تواند با استفاده از گزارش های به دست آورده از سوی کانون اصلاح و تربیت، مجازات نوجوانان را تا یک سوم به تقلیل بیاندازد.

✔نکته: در صورتی که شاهدی، برای تخفیف مجازات وجود داشته باشد، دادگاه می تواند مجازات را تا نصف به تقلیل بیاندازند؛ یا در خصوص آزادی و عفو دادگاه بنا به شرایط مرتکب تصمیم گیری کند.

▪️اگر والدین، بنابر نظر دادگاه صلاحیت نگهداری نداشته باشد، چه می شود؟

در صورتی که پدر و مادر اعتیاد داشته باشند و کودک را بیش از اندازه کتک بزنند، دادگاه سرپرستی کودک را به اشخاصی که دارای صلاحیت نگهداری کودک را دارند می سپارد. اما از سوی دیگر فرد مورد نظر از نظر دادگاه، سرپرستی کودک را قبول نکند، دادگاه شخص را اجبار به نگهداری کودک نمی کند.

▪️آیا نوجوان محکوم به پرداخت دیه می شوند؟

بله نوجوان مجرم به پرداخت دیه محکوم می شود و طبق ماده ۹۲ قانون مجازات اسلامی، اگر طفل مرتکب به جرمی شود باید به پرداخت دیه یا ضمانت مالی بپردازد همچنین مطابق دیه قانون جزا و خسارات مربوطه، محکوم می شود.

▪️اگر یک یا چند طفل با مشارکت یا معاونت بزرگسالان مرتکب جرم شوند به جرایم آنان در دادگاه اطفال رسیدگی می شود ؟

▪️ هرگاه در حین رسیدگی سن متهم از هجده سال تمام تجاوز نماید رسیدگی در چه دادگاهی ادامه می یابد ؟

▪️ در صورتی که قبل از شروع به رسیدگی سن متهم از هجده سال تمام تجاوز کند رسیدگی به اتهام وی در کدام دادگاه انجام می شود ؟

▪️حداقل سن مسئولیت کیفری در جرایم حدود و قصاص چیست؟

در این باره قانون ساکت است. از یک سو برخی با توجه به نظر فقه‌ها سن ۷ سال را اعلام می­‌کنند و از سوی دیگر برخی، با توجه به ماده ۸۸ قانون مجازات اسلامی سن ۹ سال را مبنا می­‌دانند.

درابتدا عمل ارتکابی را با عناوین تصریح شده در

قانون تطبیق میدهد. ادله اثبات دعوا یا ادله مثبته وقوع جرم و انتساب آن به طفل یا نوجوان بزهکار را بررسی میکند. در ادامه، پیش از جلسه پرونده را مطالعه و لایحه دفاعیه را آماده میکند. سپس در همه جلسات رسیدگی شرکت کرده و شخصا به دفاع از حقوق موکل میپردازد.

رضا بهروز وکیل جرایم اطفال و نوجوانان به نحو صحیح به مواد قانونی استناد کرده و تقاضای صدور حکم برائت یا اعمال تخفیف در مجازات موکل را از دادگاه خواستار میشود. هم اکنون برای دریافت مشاوره حقوقی با ما تماس بگیرید. 09128892520📞