فسخ نکاح
یکی از دعاوی مطرح در حوزه خانواده که به دلیل شرایط خاص آن کمتر موجب صدور رأی می‌گردد، فسخ نکاح می‌باشد. فسخ نکاح به معنای رها شدن زن و مرد از قید زوجیت بر اساس یک قوه قاهره است. فسخ نکاح از این دیدگاه با طلاق دارای اشتراک است. در این صفحه، ضمن بررسی حقوقی فسخ نکاح، موارد قانونی فسخ که از طرف هرکدام از زوجین قابل‌استفاده می‌باشد، بیان‌شده است.
ویژگی‌های حقوقی فسخ نکاح یا ابطال ازدواج
یکی از روش‌های پایان دادن به عقد نکاح، فسخ نکاح می‌باشد. پس‌ازآن، زن و شوهر دیگر هیچ رابطه زوجیتی با یکدیگر ندارند و به عبارت بهتر، گویی از ابتدا با یکدیگر ازدواج‌نکرده‌اند. از دیدگاه حقوقی، طلاق و فسخ نکاح دارای شباهت‌ها و تفاوت‌هایی هستند که در زیر به آن‌ها اشاره‌شده است.
شباهت‌های فسخ نکاح و طلاق
مدت‌زمان عده هر دو یکسان است. همچنین بااراده یکی از زوجین قابل تحقق است.
تفاوت‌های فسخ نکاح و طلاق
فرایند طلاق نیازمند تحقق شرایطی خاص مانند جاری شدن صیغه طلاق، حضور دو شاهد عادل مرد و … است. اما فسخ نکاح نیازمند شرایط خاصی نیست و با حکم دادگاه، جاری‌شده محسوب می‌شود.
در طلاق رجعی با رجوع مرد، فرایند طلاق از بین می‌رود. اما در فسخ نکاح رجوع معنا ندارد و باید عقد نکاح دوباره صورت بگیرد.
پس از سه بار طلاق، زن و شوهر به یکدیگر حرام ابدی خواهند شد، اما در فسخ چنین شرایطی حاکم نیست.
پس از طلاق، حقوق زن به‌خصوص مهریه به قوت خویش باقی است، اما در فسخ نکاح مهریه به زن تعلق نمی‌گیرد.
طلاق مخصوص نکاح دائم است، اما فسخ نکاح هم شامل نکاح دائم است و هم نکاح منقطع.
برای اطلاع ازطلاق از سمت مرد وطلاق از سمت زن به نوشته های مرتبط ما مراجعه کنید.
موارد فسخ نکاح:
هرکدام از زوجین به دلیل عیوبی که طرف مقابل دارد و یا قبل از ازدواج داشته و اعلام نکرده است، می‌تواند تقاضای فسخ ازدواج کند. بر اساس ماده ۱۱۲۲ قانون مدنی، عیوبی که در مردان موجب فسخ نکاح می‌شود، عبارت‌اند از:
-1عنن: که همان اختلال در نعوظ و عدم برقراری کامل رابطه جنسی است، مشروط بر آن‌که در مدت یک سال پس از رجوع زوجه به دادگاه رفع نشود:
-2خصاء: یا همان اخته شدن مرد
-3مقطوع بودن آلت تناسلی
همچنین، بر اساس ماده ۱۱۲۳، مرد در صورت وجود یکی از عیوب زیر در زن به‌شرط آن‌که قبل از ازدواج عیب موردنظر وجود داشته و مرد از آن‌ها خبر نداشته باشد، می‌تواند تقاضای فسخ ازدواج نماید:
عیوب زن:
1-قرن یا وجود استخوان در آلت تناسلی زن که مانند از رابطه جنسی دخولی می‌گردد.
3-برص: نوعی بیماری پوستی با لکه‌های سیاه‌وسفید بر روی پوست.
4-افضاء: یکی شدن مجاری ادرار و حیض.
5-زمین‌گیر شدن
6-نابینایی از دو چشم
لازم به ذکر است که هرکدام از عیوب که دلیل مرد برای فسخ باشند، درصورتی‌که قبل از صدور حکم، علت موردنظر با جراحی و یا هر دلیل دیگر از بین برود، فسخ ازدواج ممکن نخواهد بود.
موارد مشترک دیگر در فسخ نکاح :
1-جنون
این دلیل بین زن و مرد مشترک می‌باشد. چنانچه یکی از زوجین به‌صورت مستمر یا ادواری دچار جنون شود به‌طوری‌که در انجام کارهای روزمره دچار مشکل شده و تصمیمات بدون هدف و خطرناک از وی سر بزند و برای قاضی علم حاصل گردد که فرد موردنظر دچار جنون شده است، دادگاه با فسخ ازدواج بین زوجین موافقت خواهد نمود.
2-تدلیس
تدلیس یا فریبکاری در ازدواج یکی دیگر از شروط فسخ آن است که در آن مرد یا زن خود را دارای شرایطی خاص معرفی می‌نماید، درحالی‌که شرایط موردنظر را ندارد و با فریب فرد مقابل، سعی در ترغیب وی به ازدواج دارد. به‌طور مثال، مرد خود را دارای تحصیلات دکتری معرفی نماید، درحالی‌که تاکنون دانشگاه نرفته است.
3-تخلف از شرط صفت
تخلف از شرط صفت تقریباً شبیه تدلیس است، با این تفاوت که فرد در تخلف از شرط صفت قصد فریب ندارد و صرفاً به آن صفت دست نیافته است. مثلاً خانواده عروس شرط گذاشته‌اند که پس از عقد و قبل از عروس، مرد سربازی خود را تا تاریخ مشخصی تمام نماید وگرنه ازدواج فسخ شود.
مراحل دادخواست فسخ نکاح:
هرکدام از زوجین که تقاضای فسخ نکاح رادارند، می‌بایست به دفتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و دادخواست را ثبت نمایند. پس از ثبت دادخواست، پرونده به دادگاه صالح ارجاع می‌گردد.
در جلسه دادگاه، فرد خواهان باید دلایل مربوط به عیوب موردنظر را در دادگاه ارائه نماید.
قاضی پس از بررسی مدارک، چنانچه شرایط فسخ مهیا باشد، حکم به فسخ نکاح خواهد داد.
پس از فسخ نکاح، باید دادنامه موردنظر را به دفتر طلاق برده و ثبت نمود.
نکات حقوقی فسخ نکاح:
1-مانند سایر عقود دیگر می‌توان، حق فسخ را از هرکدام از طرفین و یا هر دو فسخ نمود.
2-خیار فسخ، فوری است. بنابراین، فرد خواهان می‌بایست بلافاصله پس از اطلاع از عیب موردنظر دادخواست بدهد. در غیر این صورت دادخواست وی رد خواهد شد.
3-چنانچه مرد پس از ازدواج دچار جنون شود، زن حق فسخ دارد. اما اگر زن پس از ازدواج دچار جنون شود، مرد حق فسخ نخواهد داشت.
فسخ کننده باید عاقل، بالغ و رشید باشد.
4-چنانچه فسخ نکاح، قبل از رابطه جنسی و نزدیکی رخ دهد، زن مستحق مهریه نخواهد بود، مگر آن‌که فسخ نکاح به دلیل ناتوانی جنسی یا عنن مرد باشد.
5-چنانچه فسخ نکاح، پس از رابطه جنسی و نزدیکی انجام شود، زن مستحق مهرالمثل است نه مهریه که در داخل عقدنامه ذکر است.
نکته: فسخ نکاح مختص موارد مندرج در قانون است و موارد دیگر را شامل نمی‌شود.مثلابیماری دوقطبی و صرع (تشنج)و…از موارد فسخ نکاح نیستند اما با اثبات این امر که همسر فرد قبل از ازدواج این بیماری‌ها را داشته و آن را پنهان کرده، می‌توان آن‌ها را دراز باب تدلیس مطرح کرد و با اثبات آن، نکاح را فسخ کرد.
فسخ نکاح یکی از مواردی است که به دلیل مقاومت دستگاه قضایی برای روی دادن آن (به جهت تحکیم خانواده) و نیز آثار ازجمله تغییرات مطالبه مهریه، نیازمند مشاوره حقوقی تخصصی و استفاده از وکیل خانواده است، تا نتیجه مطلوب حاصل گردد. به همین منظور پیشنهاد می‌شود، قبل از هر اقدامی از مشاوره حقوقی تلفنی و یا مشاوره حقوقی حضوری وکیل سلمان احدی ،استفاده کنید .
نمونه رأی فسخ نکاح:
| دادنامه: ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۴۵۰۰۳۳۳ مورخ: ۱۳۹۵/۰۸/۲۵رأی بدوی
در خصوص دعوی آقای الف.الف. به طرفیت خانم الف.ش. به خواسته فسخ نکاح به لحاظ عدم بکارت زوجه صرف‌نظر از اینکه اولاً عدم بکارت از عیوب فسخ نیست ثانیاً باکره بودن وصف کمال است و صرفاً درصورتی‌که این وصف در عقد نکاح شرط شده باشد یا اینکه زن به‌عنوان باکره توصیف‌شده باشد یا اینکه عقد نکاح روی این مبنا که زن باکره است واقع‌شده باشد، حق فسخ برای زوج ایجاد می‌شود و در مانحن فیه خواهان دلیلی بر آن ارائه ننموده است با عنایت به اینکه مطابق کپی مصدق صادره از پزشک متخصص که خواهان نیز آن را در صفحه یکم پرونده ارائه نموده است زوجه باکره بوده است و نظر به اینکه مطابق اظهارات طرفین در صورت‌جلسه مورخ ۹۵/۰۶/۲۶زوجین چند روز باهم خلوت داشته‌اند و زوجه نیز اظهار داشته در آن زمان، نزدیکی با زوج صورت گرفته است و با وصف مذکور، ظاهر با ادعای زوجه موافق می‌باشد و زوجه نیز در این مورد سوگند یادکرده است لذا درمجموع دادگاه دعوی خواهان را وارد ندانسته و به استناد ماده ۱۲۵۷ قانون مدنی حکم به بطلان دعوی خواهان صادر و اعلام می‌نماید این رأی ظرف بیست روز پس از ابلاغ قابل‌اعتراض در دادگاه تجدیدنظر استان تهران می‌باشد.
رئیس شعبه ۲۵۷ دادگاه عمومی حقوقی تهران – مرادی رأی تجدیدنظر: تجدیدنظرخواهی آقای الف.الف. به طرفیت خانم الف.ش. از دادنامه شماره ۰۲۰۱۲ مورخه۹۵/۰۶/۲۶شعبه محترم ۲۵۷ دادگاه خانواده تهران که به‌موجب آن حکم به بطلان دعوی مطروحه وی به طرفیت مشارالیها به خواسته فسخ نکاح به جهت فقدان وصف شرط بکارت که عقد نکاح بر مبنای آن واقع گردیده در پرونده کلاسه ۲۵۷/۹۲/۰۱۵۲۱ صادر گردیده وارد نمی‌باشد زیرا رأی بر اساس مقررات و موازین قانونی صادرشده و ایرادی از حیث ماهوی یا شکلی به آن وارد نیست و استدلال محکمه محترم بدوی و نیز مستندات آن صحیح می‌باشد و تجدیدنظرخواه دلیل یا دلایلی که موجبات نقض و یا بی‌اعتباری دادنامه را فراهم نماید ارائه ننموده و اظهارات زوجه مبنی بر اینکه زوال بکارت از ناحیه زوج بوده لذا بنا به‌مراتب دادگاه مستنداً به قسمت اخیر ماده ۳۵۸ قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب ۷۹/۱/۲۱ ضمن رد اعتراض معترض دادنامه معترض‌عنه را عیناً تائید می‌نماید. رأی دادگاه به‌موجب ماده ۳۶۵ قانون فوق‌الذکر ظرف بیست روز قابل فرجام‌خواهی در دیوان عالی کشوراست. مستشاران شعبه ۴۵ دادگاه تجدیدنظر استان تهران رضای .مرادی
شما میتوانید برای مشاوره تلفنی و یا برای سپردن وکالت خود تماس بگیرید. 09128892520 .رضا بهروز . |
