اجرت المثل زن چیست؟
از جمله دعاوی مهمی که به موجب طلاق در دادگاه خانواده مطرح می شود آن است که زن اجرت یا بهای اعمالی که در طول زندگی مشترک در منزل شوهرش انجام داده است را مطالبه نماید که به آن اجرت المثل ایام زوجیت یا اجرت المثل زندگی مشترک گفته می شود . البته این حق ، در برابر تکالیفی است که زن در قبال شوهرش بر عهده دارد که از جمله آن می توان به تمکین زن در برابر شوهرش اشاره کرد .
به طور کلی قانونگذار در ماده۳۳۶ قانون مدنی ، دریافت اجرت کارهایی که انجام شده و شرایط دریافت اجرت المثل را بیان کرده است . به موجب این ماده ، ” هر کس بر حسب امر دیگری اقدام به عملی کند که عرفا برای آن عمل اجرتی بوده یا آن شخص عادتا مهیای آن عمل باشد ، عامل مستحق اجرت عمل خود خواهد بود ؛ مگر اینکه معلوم شود که قصد تبرع داشته است ” . این قاعده کلی ، در خصوص زندگی زناشویی زن و مرد نیز صدق می کند و قانونگذار دریافت اجرت المثل زن از شوهر خود را نیز در شرایطی پیش بینی کرده است .
همچنین ، قانون حمایت خانواده نیز در ماده ۲۹ در ارتباط با حقوق مالی زن بعد از طلاق ، تعیین اجرت المثل ایام زوجیت را بر اساس تبصره ماده ۳۳۶ قانون مدنی پیش بینی کرده است که بر اساس آن ، ( چنانچه زوجه کارهایی را که شرعا بر عهده وی نبوده و عرفا برای آن کار اجرت المثل باشد ، به دستور زوج و با عدم قصد تبرع انجام داده باشد و برای دادگاه نیز ثابت شود ، دادگاه اجرت المثل کارهای انجام گرفته را محاسبه و به پرداخت آن حکم می نماید ) . بر این اساس ، حق دریافت اجرت المثل زن بعد از فوت شوهر نیز وجود دارد .
شرایط دریافت اجرت المثل:
شرایط مطالبه یا گرفتن اجرت المثل ایام زوجیت، به صورت خلاصه عبارتند از:
• انجام کار به دستور شوهر:
زن برای دریافت اجرت المثل ایام زوجیت باید کارهایی را انجام داده باشد که خواست و اراده شوهر بوده و خودش به صورت داوطلبانه انجام نداده باشد.
• انجام کار بدون قصد رایگان بودن:
زمانی که تبصره ماده ۳۳۶ قانون مدنی اعلام میدارد که زن باید کارهای خانه بدون قصد تبرع انجام داده باشد، به معنای آن است که زن نباید کارهای خانه
اجرت المثل نه تنها به زنانی که در کابین شوهر از ابتداء تا زمان طلاق یا توافق زوجین بر مبنای طول مدت زندگی با نظر کارشناس (یا توافق زوجین) محاسبه میشود بلکه طبق مواد ۳۳۶ و ۳۳۷ قانون مدنی به سایر موارد مالی نیز تعلق میگیرد. که با زبان ساده میتوان گفت اجرت المثل وجهی است که بابت کارهائیکه به عهده زن نبوده و با درخواست شوهر (زوج) انجام شده است اطلاق میگردد.
شرایط پرداخت اجرت المثل ایام زناشویی:
محاسبه اجرت المثل بر مبنای سنوات زندگی زناشوئی است و نحوه محاسبه آن اگر توافقی بین زوجین نباشد. توسط کارشناس با بررسی اموال منقول و غیرمنقول زوج تعیین میشود و معمولاً عرف جاری حداقل از مبلغ هشتصد هزار تومان شروع میشود تا اکتساب میزان ثروت زوج و گاه بصورت عدم ملائت زوج دادگاه مخیرات ترتیب دیگری اتخاذ کند.
در خصوص اجرت المثل توجه به نکات ذیل ضروری است :
الزام به پرداخت اجرت المثل ویژه ی کارهایی است که قانونی و مشروع باشد.
قصد تبرع (برای رضای خدا کارکردن) باید اثبات شود؛ یعنی اگر زوج دلیلی بیاورد یا شواهد و قرائنی باشد که زوجه از ابتدا قصد دریافت اجرت المثل نداشته است، زوجه مستحق دریافت اجرت المثل ایام زناشویی نمیباشد.
در چه صورت اجرت المثل به زن تعلق نمیگیرد❔
اجرت‌المثل یکی از حقوق مالی است که به زن بابت کارهایی که در طول زندگی مشترک برای شوهر انجام داده، تعلق میگیرد، پس:
• اگر زن به صورت داوطلبانه و بدون توقع مالی کارهایی را انجام داده باشد، نمی‌تواند ادعای اجرت‌المثل کند. به عبارت دیگر، اگر اثبات شود که زن این کارها را از روی علاقه و بدون انتظار پاداش انجام داده، حق اجرت‌المثل به او تعلق نمیگیرد.
• اگر زوجه در ضمن عقد ازدواج، حق دریافت اجرت‌المثل را به صورت صریح یا ضمنی به شوهر بخشیده باشد، نمی‌تواند بعداً ادعای اجرت‌المثل کند. این امر ممکن است در قالب شرط ضمن عقد یا توافقات جداگانه به امضا رسیده باشد.
• اگر دادگاه تشخیص دهد که کارهایی که زن انجام داده به طور معمول جزئی از وظایف و تکالیف زناشویی بوده و نیاز به پرداخت جداگانه ندارد، اجرت‌المثل به زن تعلق نمیگیرد. برای مثال، پخت و پز، نظافت و مراقبت از فرزندان ممکن است به عنوان وظایف زناشویی در نظر گرفته شود.
همچنین، اگر زن ناشزه باشد، یعنی از انجام وظایف زناشویی خود بدون دلیل موجه امتناع کرده باشد، حق دریافت اجرت‌المثل از او سلب میشود. در این حالت، دادگاه ممکن است به دلیل ناسازگاری زن با زندگی مشترک و عدم انجام وظایفش، اجرت‌المثل را به او تعلق ندهد. مهم است که زن مدارک و شواهد کافی برای اثبات ادعای خود داشته باشد. بدون ارائه مدارک معتبر و قانع‌کننده به دادگاه، دریافت اجرت‌المثل ممکن نخواهد بود.
نمونه کارهایی که به آنها اجرت المثل زندگی مشترک تعلق میگیرد❔
آن دسته از کارهایی که وظیفه زناشویی زن نیست و زن به دستور شوهر و با قصد دریافت اجرت آن انجام دهد، مستحق پرداخت اجرت المثل خواهد بود. برای مثال، کارهایی نظیر نظافت خانه، شستن ظروف، آبیاری گیاهان، آشپزی و خانه داری، نمونه هایی از کارهای واجد شرایط دریافت اجرت المثل هستند.
اجرت المثل ایام زناشویی بعد از فوت شوهر چگونه تعلق میگیرد❔
اگر چه طبق مواد ۳۳۶ و ۳۳۷ قانون مدنی اجرت المثل تعریف و قابلیت وصول دارد و صراحت ماده ۱۹۸ قانون آئین دادرسی مدنی میگوید. هرگاه دین یا حقی به عهده کسی ثابت شد اصل بر بقای آن است لذا منوط به ماترک و تعداد ورثه دارد که فرضاً اگر مهریه و اجرت المثل یکجا مطالبه شود و از ماترک حتی برای افراد صغیر چیزی باقی نماند قانونگذار اختیارات لازم را برای اتخاذ تصمیم در اینگونه موارد به قاضی تفویض نموده است.
اجرت المثل سالی چقدر است❔
برای محاسبه اجرت المثل زن معمولا تعداد سال های زندگی مشترک را با عددی ضرب می کنند که برای هر شخص با توجه به میزان فعالیت در خانه متفاوت است. در حال حاضر میانگین مبلغ ۱.۰۰۰.۰۰۰ تومان است.
ملاک تعیین اجرت المثل زن چیست❔
معمولا کارشناس در صدور نظر خود به موارد ذیل توجه میکند :
• وقتی زوجه بیرون از خانه شاغل باشد به دلیل اینکه وقت کمتری را برای کارهای منزل می گذارد به صورت معمول میزان اجرت المثل او نسبت به خانمهایی که به صورت دائم در منزل کار می کنند کمتر است.
• تحصیلات زوجه در میزان اجرت المثل او بسیار مهم است هر چقدر تحصیلات او بالاتر باشد به صورت معمول میزان اجرت المثل او بالاتر است.
• شئون زن، شغل پدر زوجه، مکان زندگی زوجه در زمان قبل از ازدواج، جملگی در افزایش اجرت المثل زن بسیار تاثیر دارد.
• هر چقدر تعداد فرزندان زوجه بیشتر باشد زوجه اجرت المثل بیشتری دریافت می کند.
آیا اجرت المثل زنان یکسان است❔
اجرت المثل ایام زندگی مشترک میزان ثابت و مشخصی ندارد و میزان آن با توجه به شرایط زوجه متفاوت و در خصوص افراد مختلف متغیر می باشد. کارشناس با توجه به فاکتورهای مختلف مانند شاغل بودن زن ، تعداد فرزندان، تحصیلات زن ، میزان همکاری زن با همسر در زندگی مشترک و انجام سایر اموری که جزء وظایف شرعی و قانونی زن نبوده است مبلغ و میزان اجرت المثل زن را تعیین می کند.
مثال: زنی که در خارج از خانه مشغول به کار می باشد اصولا از زنی که تمام وقت خود را در خانه می گذراند، ساعات کمتری را به کار داخل خانه می پردازد. از آنجایی که اجرت المثل به کارهایی که به دستور شوهر و در خانه انجام می دهد تعلق می گیرد طبیعی است که به زن خانه دار اجرت بیشتری تعلق بگیرد.
مثال دیگر : هرچه تعداد فرزندان بیشتر باشد درگیری ها و کارهای مادر هم بیشتر می شود. آماده کردن آنها، رسیدگی به درس و مدرسه بچه ها، بردن آنها به مدرسه، آماده کردن غذا و لباس و حتی شیر دادن و نگهداری از آنها در دوره کودکی، همه و همه باعث می شود که میزان کار مادران در خانه با تعداد فرزندان رابطه مستقیمی داشته و هرچه تعداد آنها بیشتر باشد میزان کار مادر بیشتر بوده و تبع آن میزان اجرت المثل هم بیشتر می شود.
اجرت المثل زن شاغل چگونه محاسبه میشود❔
از آنجایی که خانم‌های شاغل وقت کمتری را در خانه می‌گذرانند و زمان کمتری برای انجام امور منزل دارند پس حق و حقوق آنها نیز نسبت به زنانی که خانه دار هستند کمتر است.
به صورت کلی این تمایزی است که خود قانون برای زنان شاغل و خانه دار در نظر گرفته است که خانم‌های خانه دار باید اجرت المثل بیشتری نست به خانم‌های شاغل دریافت کنند.
بر اساس ماده ۳۰ قانون حمایت از خانواده: در مواردی که زوجه در دادگاه ثابت کند به امر زوج یا اذن وی از مال خود برای مخارج متعارف زندگی مشترک که برعهده زوج است هزینه کرده و زوج نتواند قصد تبرع زوجه را اثبات کند، میتواند معادل آن را از وی دریافت نماید.
اجرت المثل ایام زناشویی قبل از طلاق چگونه است❔
اجرت المثل ایام زناشویی قبل از طلاق باید با توافق زوجین انجام شود. لکن معمولاً هنگام جدا شدن محاسبه میشود. مگر دادگاه به حکم ضرورت تشخیص دیگری بدهد که قانونگذار میگوید قضات برای رسیدن به علم و یقین و صدور هرگونه حکم و احقاق حق از هیچ راهکاری قانونی منع و محدود نشده اند.
اجرت المثل در نکاح موقت چگونه است❔
اجرت المثل ایام زناشویی نکاح موقت بین زن و مرد مستلزم بر توافقات اولیه برای اینگونه موارد بوده و حتی در صورت تولد فرزند باید تعهد حضانت بعدی مشخص شود و مخارج و نحوی ملاقات و غیره نیز در زمره توافقات بین نکاح کنندگان است.
دادخواست اجرت المثل ایام زناشویی:
دادخواست اجرت المثل ایام زناشویی اگر چه هرگونه دادخواستی با فرمهای از پیش تنظیم شده که بوسیله قوه قضائیه در دسترس عموم قرار گرفته است مراجع به دعاوی حقوقی از جمله اجرت المثل بمثابه سایر دادخواستها میباشد لذا تا سقف ۲۰ میلیون تومان از طریق شورای حل اختلاف و سپس بعد از ۲۰ میلیون تومان به بالا از طریق دادگاههای عمومی (حقوقی) خانواده قابل رسیدگی میباشد.
مراحل دادرسی اجرت المثل:
مراحل دادرسی اجرت المثل ایام زناشویی عبارتست از تعیین کارشناس و بررسی اوضاع و احوال ملک یا محل یا نوع موضوع که البته تا سه مرحله نظریه کارشناس قابل اعتراض است و اینگونه موارد بدواً توسط یک کارشناس سپس هیئت ۳ نفر و سرانجام هیئت ۵ تا ۷ نفره قطعی میشود.
نحله چیست❔
نحله عبارتست از مهریه، صداق، فریضیه و اجراء که در کلمات مزبور مهریه مشخص است و صداق اگرچه میزان مهریه را تعیین میکند لکن ممکن است مثلاً زیارت ها، هدایا و موارد دیگر را شامل شود که بخش آخر راجع به ایفای تعهدات و اجرای مواردی است که در هنگام ازدواج مورد توافق واقع شده است.
چه زمانی نحله به جای اجرت المثل پرداخت می شود❔
اگرچه تهاتر در قانون راجع به اموال مشابه معمولاً انجام پذیر است لکن گاه ممکن است بین زوجین توافق های دیگری انجام شود که البته مفاد ۱۰ قانون مدنی میگوید قراردادهای خصوصی که بین اشخاص منعقد میشود چنانچه خلاف قانون نباشد نافذ است.
نحله چگونه تعیین می شود❔
چگونگی تعیین نحله مقدمتاً در هنگام وقوع عقد و ازدواج و یا برحسب شرایط خاص میتواند متعاقباً جزو تعهدات زوج در مقابل زوجه باشد که مشمول صداق و مهریه و فریضه و اجراء هم خواهد شد.
آیا مطالبه همزمان اجرت المثل زن و مهریه امکان پذیر است❔
زن یا وکیل مهریه او میتواند همزمان با درخواست مطالبه اجرت المثل، مهریه را نیز مطالبه کند. در این صورت، زن حتی میتواند نسبت به گرفتن مهریه بدون طلاق هم اقدام کند. مطالبه همزمان اجرت المثل زن و مهریه، هیچگونه مانع قانونی ندارد و زن مجوز قانونی برای چنین اقدامی را دارد.
آیا زن میتواند اجرت المثل و نحله خود را ببخشد❔
زن میتواند علاوه بر بخشیدن مهریه، اجرت المثل و نحله خود بابت ایام زوجیت را نیز ببخشد و حتی میتواند در زمان صدور رأی توسط دادگاه، از این حقوق صرف نظر کند.
تفاوت اجرت المثل و نحله چیست❔
اجرت المثل زن عبارت است از مبلغی که مرد باید بابت کارهای خانه به زن بپردازد. این سادهترین تعریف اجرت المثل زوجه است که البته زن باید شرایط خاص قانونی برای مطالبه اجرت المثل را داشته باشد. نحله به معنای مبلغی است که مرد در هنگام طلاق باید به زن پرداخت کند و اگر زن مستحق گرفتن اجرت المثل باشد، نحله به او تعلق نمیگیرد.
وضعیت اجرت المثل زن در طلاق به درخواست مرد❔
حسب ماده ۲۹ قانون حمایت خانواده ، در صورتی مرد بخواهد زن را طلاق بدهد باید تکلیف حقوق مالی زوجه از جمله اجرت المثل را مشخص نماید. و دادگاه ضمن رأی خود با توجه به شروط ضمن عقد و مندرجات سند ازدواج، تکلیف جهیزیه، مهریه و نفقه زوجه، اطفال و حمل را معین و همچنین اجرت‌المثل ایام زوجیت طرفین مطابق تبصره ماده ۳۳۶ قانون مدنی تعیین و اتخاذ تصمیم نماید.
ثبت طلاق موکول به تأدیه حقوق مالی زوجه است. طلاق درصورت رضایت زوجه یا صدور حکم قطعی دایر بر اعسار زوج یا تقسیط محکومٌ به نیز ثبت می شود. در هرحال، هرگاه زن بدون دریافت حقوق مذکور به ثبت طلاق رضایت دهد می تواند پس از ثبت طلاق برای دریافت این حقوق از طریق اجرای احکام دادگستری مطابق مقررات مربوط اقدام کند.
وضعیت اجرت المثل زن در طلاق به درخواست زن❔
در روند رسیدگی به دادخواست طلاق به درخواست زوجه ، در صورت اثبات موارد عسر و حرج و یا محقق شدن یکی از شروط ضمن عقد ، دادگاه فقط در مورد مهریه انشاء رای می نماید و در مورد اجرت المثل هیچ تصمیمی نمی گیرد و زوجه می تواند دادخواست جداگانه مطرح نماید.
اجرت المثل در طلاق توافقی چگونه است❔
طلاق توافقی همانطوری که از اسمش پیداست به طلاقی گفته میشود که اولا هم خانم و هم آقا به طلاق رضایت دارند و دوما بر سر همه مسائل به توافق رسیده‌اند.
از آنجایی که اجرت المثل فقط در صورتی به خانم تعلق میگیرد که طلاق یک طرفه و از سمت آقا باشد، پس در طلاق توافقی اجرت المثلی به خانم تعلق نمیگیرد.
البته برحسب توافق زوجین آقا با اختیار خود میتواند مبلغی به عنوان اجرت المثل به خانم بدهد.
آیا نپرداختن اجرت المثل زن مشمول جلب می شود❔
در صورتی که زوج محکوم به پرداخت اجرت المثل ایام زندگی مشترک گردد و رای قطعی گردد زوجه باید نسبت به صدور اجرائیه اقدام نماید. زوج مکلف است ظرف مدت ۱۰ روز نسبت به پرداخت آن اقدام نماید.
در صورتی که شوهر توانایی پرداخت اجرت المثل را نداشته باشد باید ظرف مدت ۱ ماه نسبت ثبت دادخواست اعسار از پرداخت اجرت المثل اقدام ننماید یا اعسار وی رد شود زوجه می تواند تقاضای صدور حکم جلب شوهر را از دادگاه بخواهد.
نحوه قسط بندی اجرت المثل زن و نحله چگونه است❔
در صورتی که مرد محکوم به پرداخت اجرت المثل زن و نحله شود، مرد برای پرداخت حقوق مالی زن مانند مهریه، اجرت المثل و نحله، دو راه خواهد داشت:
• پرداخت یکجای کلیه حقوق مالی زن
• قسط بندی پرداخت حقوق مالی زن
بنابراین مرد میتواند مانند قسط بندی مهریه، برای تقسیط اجرت المثل زن و نحله نیز دادخواست مستقل ارائه دهد. البته شرط ارائه چنین درخواستی این است که مرد هیچگونه اموالی غیر از مستثنیات دین که شرایط آن در توقیف اموال برای مهریه هم رعایت میشود، نداشته باشد. در واقع، در صورت اثبات عدم توانایی مالی مرد برای پرداخت یک جای حقوق مالی زن مانند مهریه، اجرت المثل یا نحله، قسط بندی آن ممکن خواهد بود.
مطالبه اجرت المثل ایام زناشویی توسط وکیل:
مطالبه اجرت المثل ایام زناشویی توسط وکیل با تنظیم دادخواست و تعیین سنوات زندگی بوده اما گاه اتفاق می افتد که سالیان متمادی یا چند سال زوجه مبادرت به ترک زندگی نموده و بدون اینکه کوچکترین زحمت یا آورده مالی یا انجام امورات زوج را تقبل نموده باشد می بایست به حسب تشخیص قانون از استحقاق دریافت آن سنوات خالی از حضور برخوردار نخواهد شد.
نمونه دادخواست مطالبه اجرت المثل ایام زوجیت :
زن میتواند برای مطالبه اجرت المثل ایام زوجیت، خودش به تنهایی یا از طریق وکیل برای تنظیم دادخواست مطالبه اجرت المثل ایام زوجیت اقدام کند و در صورتی که به صورت همرمان برای اجرای مهریه نیز اقدام نموده باشد، میتواند از وکیل مهریه خود بخواهد که اجرت المثل ایام زوجیت را نیز از دادگاه مطالبه کند.
نمونه دادخواست مطالبه اجرت المثل ایام زوجیت به صورت زیر است و اعداد و حروف به صورت تمثیلی و اختصاری ذکر شدهاند:
با سلام و احترام
به استحضار مرجع محترم قضایی می رسانم که اینجانب …..به شماره ملی ……. فرزند ……. به موجب عقدنامه پیوست، همسر قانونی …. به شماره ملی …….. میباشم. اینجانب در طول ایام زوجیت به مدت …. سال در حال زندگی مشترک با نامبرده میباشم و در طول این مدت به دستور شوهر قانونی خود، نسبت به انجام کارهای خانه اقدام نمودهام به شرط آنکه اجرت اینگونه اقدامات را دریافت نمایم. لیکن شوهر اینجانب علیرغم لزوم پرداخت اجرت المثل ایام زوجیت به شرح تبصره ماده ۳۳۶ قانون مدنی، از ایفاء تعهد قانونی خود استنکاف نموده است. لذا خواهشمند است که جهت تعیین مبلغ اجرت المثل و صدور حکم محکومیت خوانده مبنی بر پرداخت اجرت المثل ایام زوجیت به شرح فوق، اوامر و دستورات مقتضی را صادر فرمایید.
سوالات متداول❔
▪️ در صورتی که زن منزل مشترک را ترک کند، ایا میتواند اجرت المثل بخواهد؟
در طول روزهایی که زن خانه را به صورت یکجانبه ترک کرده است، اجرت المثل ایام زوجیت قابل مطالبه نیست.
▪️ آیا اجرت المثل همزمان با نفقه قابل مطالبه است؟
دریافت اجرت المثل همزمان با نفقه اشکال قانونی ندارد و زن میتواند هر دو را به صورت همزمان مطالبه کند.
▪️ آیا برای گرفتن اجرت المثل زندگی مشترک تفاوتی میان زنان شاغل و خانه دار وجود دارد؟
با توجه به اینکه زنان شاغل وقت کمتری را به کارهای خانه اختصاص میدهند و بیشتر زمان خود را خارج از خانه سپری میکنند، مبلغ اجرت المثل زندگی مشترک آنها در مقایسه با زنان خانه دار کمتر است مگر اینکه میزان کار آن ها یکسان باشد.
▪️ آیا امکان مطالبه اجرت المثل یا نحله برای رابطه خاص زناشویی وجود دارد؟
با عنایت به اینکه رابطه زناشویی از وظایف شرعی زن و مرد میباشد، امکان مطالبه اجرت المثل یا نحله برای رابطه خاص زناشویی وجود ندارد.
▪️ شرایط دریافت اجرت المثل زن در زندگی مشترک چیست؟
در صورتی که زوجه به دستور شوهر در زندگی مشترک کارهایی را انجام دهد که شرعا بر عهده وی نباشد مانند آشپزی و یا نظافت و قصد زوجه دریافت اجرت برای این کارها باشد می تواند نسبت به مطالبه اجرت المثل خود اقدام نماید.
_1.jpg?ver=2020-06-07-121311-963)
