استرداد لاشه چک

چک چیست؟

چک برگه ای است که به موجب آن صادر کننده چک به بانک دستور می دهد که مبلغ نوشته شده در چک را به دارنده چک تحویل دهد. از این سند به عنوان جایگزین اسکناس یاد می کنند.

علل اصلی وصول نشدن وجه چک چیست؟

در شرایطی ممکن است دارنده چک با مراجعه به بانک با مشکل مواجه شود و امکان وصول وجه برای وی فراهم نگردد.                                     علل اصلی این امر عبارتند از:

کمبود یا نبود موجودی: عدم وجود یا عدم کفایت موجودی در حساب صادرکننده چک برای پرداخت وجه.
 دستور عدم پرداخت: صدور دستور توقف پرداخت از سوی صادرکننده به بانک.
مجعول بودن چک: جعلی بودن امضای صادرکننده یا سایر مشخصات چک.

برای یک چک چند امضا می تواند صورت گیرد؟

در کل برای یک چک می توان سه امضا صورت بگیرد یک امضا در روی چک که توسط صادر کننده چک صورت می گیرد و به منظور پرداخت وجه چک به دارنده چک می باشد و دو امضا در پشت چک، که یکی می تواند توسط صادر کننده چک باشد و دیگری می تواند امضا فردی دیگر باشد که ضامن صادر کننده چک می شود.

لاشه چک چیست؟

لاشه چک اصطلاحی است بین بازاریان و تجار در مورد چکی که وجه آن نقدا یا به وسیله دیگری توسط صادرکننده یا ظهرنویس یا ضامن پرداخت شده است و چک در دست دارنده در حکم لاشه محسوب می شود.

شرایط برگشت چک چیست؟

زمانی دارنده چک می تواند چک را برگشت بزند که چک یکی از ویژگی های زیر را داشته باشد:

• نبودن وجه نقد در بانک یا مکفی نبودن وجه چک
• زمانی که صاحب چک به بانک دستور عدم پرداخت چک را بدهد.
• تنظیم چک به صورت نادرست از قبیل قلم خوردگی، عدم تطابق امضا و اختلافات مندرج در چک

موارد نیاز به استرداد لاشه چک چیست؟

پرداخت وجه چک:

زمانی که صادر کننده چک، مبلغ مندرج در آن را به طور کامل به دارنده پرداخت نماید، حق دارد لاشه چک را مسترد نماید.

منصرف شدن از صدور چک:

در صورتی که صادر کننده پیش از ارائه چک به بانک، از صدور آن منصرف شود و وجهی در بانک موجود نباشد، می تواند با جبران خسارت احتمالی وارده به دارنده، لاشه چک را مسترد نماید.

ضمانت یا امانت بودن چک:

چنانچه صادر کننده چک، آن را به عنوان ضمانت یا امانت در اختیار فرد دیگری قرار داده باشد، پس از رفع تعهد یا اتمام مدت امانت، می تواند لاشه چک را مسترد نماید.

مفقود شدن چک:

در صورت مفقود شدن چک، صادر کننده می تواند با دستور عدم پرداخت به بانک و طی مراحل قانونی، نسبت به صدور چک المثنی اقدام نماید. پس از صدور چک المثنی، لاشه چک مفقود شده دیگر وجاهت قانونی ندارد و در صورت یافتن آن، باید مسترد گردد.

روش های استرداد لاشه چک استرداد توافقی:

در صورتی که بین صادر کننده و دارنده چک در خصوص استرداد آن توافقی وجود داشته باشد، می توانند به صورت توافقی نسبت به استرداد لاشه چک اقدام نمایند.

استرداد از طریق اظهارنامه:

چنانچه توافقی در خصوص استرداد لاشه چک صورت نگیرد، صادر کننده می تواند با ارسال اظهارنامه رسمی، دارنده چک را به استرداد آن در مهلت معین فراخواند.

استرداد از طریق دادگاه:

در صورتی که دارنده چک پس از دریافت اظهارنامه از استرداد آن خودداری نماید، صادر کننده می تواند از طریق طرح دعوای حقوقی در دادگاه، خواستار استرداد لاشه چک شود.

مدارک لازم برای استرداد لاشه چک برگشتی چیست؟

• کارت ملی صادر کننده چک
• وکالت نامه وکیل در صورت اخذ وکیل استرداد لاشه چک
• اسناد معتبری که نشان دهنده امانی بودن چک یا شهادت شهود و یا قراردادهای که حاوی تعهداتی در خصوص چک داده شده می باشد.
• تصویر اظهار نامه درخواست استرداد لاشه چک

مراحل استرداد لاشه چک چیست؟

رویکرد مناسب برای استرداد لاشه چک، بسته به شرایط و دلیل نیاز به استرداد، متفاوت است.

به طور کلی، مراحل زیر را می توان برای استرداد لاشه چک در نظر گرفت:

توافق با دارنده چک:

در ساده ترین حالت، اگر چکی را صادر کرده اید و وجه آن را به طور کامل پرداخت نموده اید، می توانید به صورت توافقی با دارنده چک برای استرداد لاشه آن اقدام نمایید. تنظیم رسیدی بابت تحویل لاشه چک، در این مرحله توصیه می گردد.

ارسال اظهارنامه:

چنانچه توافقی با دارنده چک حاصل نشد، می توانید با ارسال اظهارنامه رسمی، وی را به استرداد لاشه چک در مهلت معین فراخوانید. اظهارنامه، سندی رسمی است که از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ارسال می گردد و به طور قانونی، دارنده چک را از قصد شما برای استرداد لاشه مطلع می سازد.

طرح دعوای استرداد لاشه چک در دادگاه:

در صورتی که دارنده چک پس از دریافت اظهارنامه از استرداد آن خودداری نماید، آخرین راهکار قانونی، طرح دعوای استرداد لاشه چک در دادگاه عمومی حقوقی است. دادگاه با بررسی مستندات و دلایل طرفین، رای نهایی را صادر می نماید.

موارد طرح دعوای استرداد لاشه چک :

موارد طرح دعوای استرداد لاشه چک از سوی صادرکننده به شرح ذیل می باشد:

استرداد چک ضمانتی:

یکی از مواردی که منجر به طرح دعوای استرداد لاشه چک می گردد این است که صادرکننده ادعا می نماید چک را به عنوان ضمانت به دارنده داده است. ارائه چک به عنوان ضمانت یا تضمین حسن انجام کار میان اشخاص بسیار رایج است. در صورتی که موضوع ضمانت منتفی شود، چک باید به صادرکننده آن مسترد شود.

استرداد چک قراردادی:

یکی دیگر از جهات دعوای استرداد لاشه چک از از بین رفتن قراردادی می باشد که طرفین منعقد نموده بودند. یکی از روش های پرداخت تعهدات ناشی از قرارداد، صدور چک است؛ اگر قراردادی که برای ایفاء تعهدات ناشی از آن، سند تجاری صادر شده به هر نحو (اقاله، فسخ، انفساخ) منحل شود، چک باید به صادر کننده بازگردد. در این صورت با انحلال قرارداد، تعهد ناشی از آن نیز بالتبع از بین رفته و موجبی برای بقای چک در اختیار دارنده وجود نخواهد داشت.

استرداد چک امانی:

دعوای استرداد لاشه چک به جهت امانی بودن یکی دیگر از مواردی است که می توان بر آن مبنا دادخواست استرداد لاشه چک را ارائه نمود. وفق ماده 647 کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی هر گاه اموال منقول یا غیر منقول یا نوشته‌هایی از قبیل سفته و چک و قبض و نظایر آن به عنوان اجاره یا امانت یا رهن یا برای وکالت یا هر کار با اجرت یا بی‌اجرت، به کسی داده شده و بنا بر این بوده است که اشیاء مذکور، مسترد شود یا به مصرف معینی برسد و شخصی که آن اشیاء نزد او بوده آنها را به ضرر مالکین یا متصرفین آنها استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود نماید به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.

یکی از مصادیق تصاحب یا استعمال چک امانی به ضرر مالک، ارائه چک به بانک یا هرگونه اقدام جهت وصول چک برگشتی خواهد بود.

به حکم قانون کاهش حبس تعزیری مصوب 1398 میزان مجازات مقرر در این ماده به سه ماه تا یک سال و نیم حبس تقلیل یافته است.

تحصیل برائت ذمه توسط صادرکننده:

چنانچه صادرکننده چک به هر نحو (پرداخت، تهاتر، تبدیل تعهد و …..) برائت ذمه حاصل کند، اصل چک باید به صادرکننده مسترد شود.

صدور چک برای انجام عملی:

اگر چک در ازاء انجام عملی از سوی طرف مقابل صادر شده باشد و آن عمل انجام نشود، چک باید به صادر کننده مسترد شود.

دعوای استرداد لاشه چک می تواند به چند صورت مطرح شود؟

دعوای استرداد لاشه چک به عنوان دعوای مستقل:

دعوای استرداد لاشه چک به عنوان دعوای مستقل بدین معناست که صادرکننده دادخواست استرداد لاشه چک برگشتی را به جهات فوق الذکر علیه دارنده مطرح می نماید. و با توجه به مدارک و دلایلی که ارائه می دهد عدم استحقاق دارنده را اثبات می نماید. در صورت احراز صحت اظهارات خواهان و عدم مدیونیت صادرکننده رای استرداد لاشه چک صادر می شود.

دعوای استرداد لاشه چک به عنوان دعوای تقابل:

دعوای استرداد لاشه چک به عنوان دعوای تقابل زمانی مطرح می شود که دارنده دعوای مطالبه وجه چک را علیه صادرکننده مطرح نماید و با توجه به اینکه صادرکننده مدعی عدم استحقاق دارنده به جهت امانی بودن یا ضمانتی بودن یا فسخ یا ابطال قرارداد باشد باید علیه وی دعوای تقابل به خواسته استرداد لاشه چک مطرح نماید. دعوای تقابل باید تا پایان اولین جلسه دادرسی ارائه شود. در این صورت دادگاه به هر دو دعوا توامان رسیدگی می کند و چنانچه ادعای صادرکننده محرز گردد رای بر بی حقی خواهان دعوای اصلی و رای بر استرداد لاشه چک صادر می گردد.

دادخواست استرداد لاشه چک برگشتی به چه صورت است؟

دادخواست استرداد لاشه چک برگشتی از سوی صادرکننده یا ظهرنویس یا ضامن علیه دارنده ارائه می شود. از جمله مدارکی که باید پیوست دادخواست شود عبارتست از رای قطعی خیانت در امانت، سند امانت نامه، سند ضمانت، قرارداد، تصویر چک، اظهارنامه استرداد لاشه چک، شهادت شهود، وکالتنامه وکیل در صورتی که دادخواست از سوی وکیل ارائه شود.

هزینه دادرسی استرداد لاشه چک چقدر است؟

در خصوص هزینه دادرسی استرداد لاشه چک اختلاف  نظرهای بسیاری وجود داشت. و برخی از محاکم آن را جزء دعاوی مالی محسوب نموده و خواهان را ملزم می نمودند هزینه دادرسی به میزان سه و نیم درصد مبلغ چک را واریز نمایند. و برخی دیگر از محاکم آن را غیر مالی محسوب نموده و هزینه دادرسی دعاوی غیرمالی اخذ می شد. اما طبق نظریه مشورتی به شماره 1130/1400/7 مورخ1400/11/27 که از سوی اداره حقوقی قوه قضائیه در پاسخ به این پرسش که دعوای استرداد لاشه چک مالی است یا غیر مالی، اعلام نمودند با توجه به اینکه نتیجه حاصله از دعوای استرداد لاشه چک مالی نمی باشد لذا این دعوا غیرمالی بوده و باید هزینه دادرسی طبق دعاوی غیرمالی پرداخت شود.

دادخواست استرداد لاشه چک و دستور موقت به چه صورت است؟

دادخواست استرداد لاشه چک و دستور موقت در دو حالت مطرح می شود. حالت اول زمانی است که هنوز دارنده چک برای وصول مبلغ چک به بانک مراجعه نکرده باشد و صادرکننده تقاضای صدور دستور موقت مبنی بر منع بانک از پرداخت وجه چک به دارنده را بنماید. در این خصوص نظر اکثریت قضات بر این است امکان صدور دستور موقت  طبق ماده 14 و تبصره های 1 و 2 ماده مذکور، مبنی بر منع پرداخت چک وجود ندارد. اما صادرکننده می تواند با مراجعه به بانک و با تصریح به اینکه چک مفقود یا سرقت یا جعل شده یا از طریق کلاهبرداری یا خیانت در امانت یا جرائم دیگری تحصیل گردیده کتبا دستور عدم پرداخت وجه چک را به بانک بدهد.

حالت دوم زمانی است که دارنده چک را برگشت زده و اقدام به وصول آن از طریق اجرائیه ثبت یا دادگاه نموده است. در این حالت نیز نمی توان تقاضای صدور دستور موقت نمود . در این خصوص قانونگذار در ماده 23 قانون اصلاح صدور چک، مقرر نموده چنانچه صادرکننده دعوای استرداد لاشه چک را به جهت امانی بودن یا مشروط بودن و ضمانتی بودن اقامه نماید و ادامه عملیات اجرایی ضرر جبران ناپذیر به صادرکننده وارد نماید، می توان توقیف عملیات اجرا را درخواست نمود. که در صورت موافقت قاضی رسیدگی کننده با اخذ تامین مناسب قرار توقف عملیات اجرایی صادر می شود.

دادخواست استرداد لاشه چک و ابطال اجرائیه به چه صورت است؟

دادخواست استرداد لاشه چک و ابطال اجرائیه زمانی مطرح می شود که اجرائیه بنا به تقاضای دارنده صادر شده و صادرکننده نسبت به دستور اجرا و اجرائیه اعتراض دارد. طرح دعوای استرداد لاشه چک و ابطال اجرائیه در یک دادخواست امکان پذیر است چرا که ارتباط کامل بین این دو دعوا وجود دارد و در صورت اثبات ادعای خواهان، خوانده می بایست لاشه چک را به ایشان مسترد نماید. ابطال اجرائیه چک می تواند به جهت جعلی بودن یا امانی بودن یا فسخ و ابطال معامله یا قراردادی که چک مورد دعوا بابت آن صادر شده و یا تحصیل چک از طریق کلاهبرداری مطرح شود. و صادرکننده با اثبات این ادعا می تواند علاوه بر ابطال اجرائیه، لاشه چک را نیز مسترد نماید.

نحوه اجرای رای استرداد لاشه چک به چه صورت است؟

استرداد لاشه چک در اجرای احکام در دو حالت صورت میگیرد. حالت اول اینکه دارنده چک اقدام به طرح دعوای حقوقی مطالبه وجه چک نموده و صادر کننده در اجرای احکام حضور پیدا کرده و مبلغ چک و خسارت تاخیر در تادیه آن را پرداخت نموده است. در این حالت دادورز اجرای احکام پرداخت مبلغ محکوم به را منوط به استرداد لاشه می نماید. چرا که وجود چک در ید دارنده به معنای عدم پرداخت وجه چک می باشد و می تواند مجددا ادعای عدم پرداخت مبلغ چک را علیه صادرکننده مطرح نماید. حالت دوم زمانی است که صادرکننده دعوای استرداد لاشه چک را مطرح نموده و رای بر محکومیت دارنده مبنی بر استرداد لاشه چک صادر شده است. در این حالت پس از صدور حکم قطعی مبنی بر الزام طرف مقابل به استرداد لاشه چک، در صورتی که محکوم علیه طوعا حکم را اجرا ننماید، به دستور دادگاه از چک مذکور، رفع اثر خواهد شد.

دعوای استرداد چک از حیث پرداخت هزینه دادرسی دعوای مالی است یا غیرمالی؟

ممکن است تصور شود در دعوای استرداد چک، خواهان با مطرح کردن دعوا و با طی کردن مراحل قانونی فقط به لاشه چک خود دست پیدا می کند و پول یا مالی از آن او نخواهد شد، اما این دلیل برای غیرمالی دانستن این دعوی کافی نیست.

دعوای استرداد چک مالی می باشد و برای ثبت دادخواست باید در جهت پرداخت کردن هزینه دادرسی دعاوی مالی و با حساب کردن وجه قید شده در چک، اقدام صورت پذیرد.

دستور موقت منع از پرداخت مبلغ چک چیست؟

با توجه به ماده 311 و 318 قانون آیین دادرسی مدنی، دستور موقت می تواند در ضمن دادخواست اصل دعوا و همین طور پس از اقامه آن دعوا و یا پیش از دادن دادخواست نسبت به اصل دعوی مورد نظر درخوست شود. یعنی درخواست مذکور هیچ گونه اثری در اصل دعوی ندارد. در نتیجه صاحب حق در دعوی اصلی نبوده و به این دلیل که فوریتی برای این امر تشخیص داده نشده، قاضی به صادر کردن این دستور اقدام می کند.

استرداد مبلغ چک از طریق اداره ثبت اسناد رسمی به چه صورت است؟

در صورتی که دارنده چک با عدم موجودی چک مواجه شود می تواند درخواست مبلغ چک برگشتی خود را از طریق اداره ثبت پیگیری نماید و درخواست صدور اجراییه برای مبلغ چک را از اداره ثبت خواهان باشد.

هزینه های طرح این دعوا :

در گذشته این دعوا یک دعوای مالی محسوب می شد و خواهان مجبور بود معادل سه و نیم درصد مبلغ چک را بابت هزینه دادرسی پرداخت کند و در مواردی که مبلغ چک زیاد بود هزینه دادرسی هنگفتی باید توسط خواهان پرداخت می شد.

اما در سال های اخیر رویه دادگاه ها به سمتی رفته که این دعوا را غیرمالی به حساب می آورند چرا که معتقدند نتیجه حاصل از این دعوا بدست آوردن مال نیست. بنابراین صرفنظر از مبلغ چک با صرف هزینه اندکی می توان این دعوا را مطرح کرد

قوانین جدید برای صدور چک :

. مهلت ده روزه که برای ارسال اطلاعات چک های برگشتی به سامانه بانک مرکزی در گذشته وجود داشت به طور کل حذف شده و کارمندان بانک باید به محض صدور گواهینامه عدم پرداخت چک این اطلاعات چک برگشتی را وارد سامانه بانک مرکزی کنند.

. بعد از فهم عدم موجودی برای چک های صادر شده، بانک باید بر روی گواهینامه عدم پرداختی چک، یک کد رهگیری ثبت نماید و فرد دارنده چک با وجود این گواهینامه می تواند دعوی وصول چک برگشتی خود را در دادگاه اقامه کند در غیر این صورت این گواهینامه عدم پرداخت چک فاقد اعتبار می باشد.

. طبق قانون جدید صدور چک اطلاعات چک های برگشتی در اشخاص حقوقی در سابقه امضا کنندگان آن ها نیز نمایش داده می شود و خروج افرادی که چک را ضمانت کرده اند مانع از رفع سوء اثر از آنان نخواهد شد.

. در خصوص واریز کسری مبلغ چک به حساب توسط صادر کننده برای رفع سوء اثر از آن، مدت مسدودی چک از دو سال به یک سال کاهش پیدا کرده است.

مواد قانونی آیین دادرسی مدنی در مورد دستور موقت :

مواد 310 تا 325 قانونی آیین دادرسی مدنی درباره دستور موقت هستند که برخی از آن ها عبارتند از:

ماده 310 قانون آیین دادرسی مدنی مقرر می کند:

در اموری که تعیین تکلیف آن فوریت دارد، دادگاه به درخواست ذی نفع برابر مواد زیر دستور موقت صادر می نماید.

ماده 314 قانون آیین دادرسی مدنی بیان می دارد:

برای رسیدگی به امور فوری، دادگاه روز و ساعت مناسبی را تعیین و طرفین را به دادگاه دعوت می نماید. درمواردی که فوریت کار اقتضا کند، می توان بدون تعیین وقت و دعوت از طرفین و حتی در اوقات تعطیل و یا در غیر محل دادگاه به امور یاد شده رسیدگی نمود.

ماده 318 قانون آیین دادرسی مدنی می گوید:

پس از صدور دستور موقت در صورتی که از قبلا اقامه دعوا نشده باشد، درخواست کننده باید حداکثر ظرف بیست روز از تاریخ صدور دستور، به منظور اثبات دعوای خود به دادگاه صالح مراجعه و دادخواست خود را تقدیم و گواهی آن را به دادگاهی که دستور موقت صادر کرده تسلیم نماید. در غیر این صورت دادگاه صادرکننده دستور موقت به درخواست طرف، از آن رفع اثر خواهد کرد .

نکات مهم در طرح دعوای استرداد لاشه چک:

. جهت طرح دعوای استرداد لاشه چک، می بایست در درجه اول مالکیت خواهان دعوا محرز باشد (خواهان صادرکننده چک یا ظهرنویس یا هر کسی است که مالک سند تجاری محسوب می شود) ثانیاً خوانده، چک را در تصرف داشته باشد (خوانده کسی است که علی رغم دریافت وجه چک از استرداد آن خودداری می نماید)  ثالثاً تصرفات خوانده غیر قانونی باشد. رابعاً پرداخت وجه چک یا انجام عملی که بواسطه آن سند تجاری دریافت شده است، محرز باشد.

. طرح دعوای استرداد لاشه چک یک دعوای غیرمالی بوده که هزینه دادرسی نیز بر همین اساس پرداخت می گردد. دادگاه صالح جهت رسیدگی به این دعوا، دادگاه محل اقامت خوانده است مگر آنکه چک معطوف به یک قرارداد باشد که در اینصورت دادگاه های محل انعقاد قرارداد یا محل اجرای تعهد نیز صلاحیت رسیدگی به دعوا را دارند.

. خواهان دعوا جهت استرداد لاشه چک می بایست ادعای خود مبنی بر پرداخت وجه چک را بوسیله شهادت شهود یا مدارک پرداختی، ثابت نماید چراکه اصل بر مدیونیت صادرکننده است و او مکلف به اثبات ادعای خویش مبنی بر پرداخت وجه سند تجاری می باشد.

. اگر خواهان دعوای  استرداد لاشه چک مدعی باشد که این سند بابت ضمانت یا بصورت مشروط صادر شده است، می بایست این امر را ثابت کند و پس از اثبات، دیگر مدیون تلقی نمی شود حال در این شرایط دارنده سند تجاری می بایست استحقاق خود نسبت به آن سند و تخلف صادرکننده را در محکمه ثابت کند در غیر اینصورت مکلف به استرداد لاشه چک خواهد بود.

. اگر برای دادگاه ثابت شود که خواهان دعوای استرداد لاشه چک، بخشی از وجه آن را پرداخت و بخش دیگری را پرداخت ننموده است، بدلیل آنکه چک قابلیت تجزیه ندارد، دادگاه مبادرت به صدور قرار عدم استماع دعوا می نماید.

. چنانچه پیش از طرح دعوای استرداد لاشه چک، خواهان شکایت کیفری در دادسرا مطرح نموده باشد اگر در دادگاه کیفری جرمی در این خصوص ثابت شود، وفق ماده 18 قانون آیین دادرسی کیفری، دادگاه حقوقی مکلف به تبعیت از دادگاه کیفری است و می بایست رای مبنی بر استرداد لاشه چک را صادر نماید اما اگر موضوع در دادگاه کیفری منتج به صدور قرار منع تعقیب شود، دادگاه حقوقی دعوای استرداد لاشه چک را رد می نماید. حال اگر دادگاه کیفری بنا به دلایلی اعم از عدم وجود سوء نیت یا عدم وصف مجرمانه یا نبود ارکان تحقق جرم، قرار منع تعقیب یا حکم برائت صادر نموده باشد، این امر مانع از رجوع به دادگاه حقوقی و احقاق حق در محکمه حقوقی را ندارد. اگر فرد دعوای حقوقی و کیفری را همزمان مطرح نموده باشد، بنا بر ماده 18 قانون آیین دادرسی کیفری و تبعیت محاکم حقوقی از محاکم کیفری، دادگاه حقوقی تا تعیین تکلیف نهایی در دادگاه کیفری، قرار توقف رسیدگی وفق ماده 19 قانون آیین دادرسی مدنی صادر می نماید.

. اگر در متن چکی عبارت تضمینی بودن و یا مشروط بودن درج شده باشد و‌ دارنده آن را به ثالث منتقل کند، صادرکننده می تواند به این موضوع استناد نماید اما اگر در متن چک چنین عباراتی درج نشده باشد و دارنده آن را به ثالث منتقل نماید، در این فرض، شخص ثالث، دارنده با حسن نیت قلمداد شده و صادرکننده چاره ای جز پرداخت وجه چک نخواهد داشت. پر واضح است که با اثبات امانی یا ضمانی بودن چک، صادرکننده می تواند طی یک دعوای جداگانه ای وجوه پرداختی را از انتقال دهنده مطالبه نماید.

. در صورت طرح دعوای کیفری مبنی بر خیانت در امانت و یا کلاهبرداری یا تحصیل مال از طریق نامشروع و .. و ثابت گردیدن آن، نیازی به طرح دعوای حقوقی مبنی بر استرداد لاشه چک وجود ندارد و دادگاه کیفری معمولاً در رای خود، وفق ماده 148 قانون آیین دادرسی کیفری، در خصوص لاشه چک اظهارنظر می نماید.

. بطور معمول مشاهده می گردد که برخی از کارفرمایان در زمان استخدام کارگران مبادرت به اخذ چک جهت حسن انجام کار یا تضمین انجام کار می نمایند و در زمانی که بنا به هر علتی با کارگر اختلاف پیدا می نمایند، اقدام به اجرا گذاردن و مطالبه چک می نمایند از آنجایی که اصل بر آن است که چک وسیله پرداخت است و اماره ای است بر وجود مدیونیت صادرکننده، اگر کارگر منکر هر معامله ای شده و مدعی شود که چک بابت حسن یا تضمین انجام کار بوده، با احراز رابطه کارگر و کارفرمایی و عدم ارائه اسناد و مدارک فروش مال توسط کارفرما، می توان ادعای کارگر را پذیرفت.

. در صورتی که حکم مبنی بر استرداد لاشه چک صادر شود و محکوم علیه از اجرای حکم امتناع ورزد، وفق ماده 320 قانون تجارت و وحدت ملاک ماده 14 قانون صدور چک، محکوم له از دادگاه صادرکننده اجرائیه تقاضا می نماید تا عدم پرداخت وجه چک را به بانک اعلام نماید مضاف بر آنکه وی‌ می تواند با استناد به ماده 321 قانون تجارت، اعلام بطلان چک را از دادگاه درخواست نماید. در این ارتباط اداره کل حقوقی قوه قضاییه در نظریه مشورتی شماره 2871/95/7 مورخه 11-11-1395

در پاسخ به سوال 1. در صورت صدور حکم محکومیت فرد به تسلیم و تحویل لاشه یک فقره لاشه چک یا سند رسمی ملک و با وصف امتناع او از تحویل آن محکوم به آیا بنا به تقاضای محکوم له امکان اعمال ماده 3 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی بازداشت محکوم علیه در مورد فرد محکوم متصور و ممکن است 2. در صورت منفی بودن پاسخ در صورت امتناع از تحول محکوم به دایره اجرا به چه نحوی باید مدلول رای را به حیطه اجرا در آورد

بیان داشته است:

(اولاً با توجه به مواد 1 و 3 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب 1394، بازداشت و حبس محکومینی که به پرداخت مالی به نفع محکومٌ له محکوم شده باشند، مشمول این قانون است. بنابراین محکومینی که به استرداد سند به نفع محکومٌ له، محکوم شده اند، از شمول ماده 3 این قانون خارج اند. ثانیاً در صورتی که موضوع حکم، استرداد لاشه چک باشد و محکوم علیه از استرداد آن امتناع کند، اقدام مناسب این است که با عنایت به ماده 320 قانون تجارت و ملاک ماده 14 قانون صدور چک مصوب 1355 اصلاحی 1382، محکوم له از دادگاه صادرکننده اجرائیه تقاضا کند که مراتب عدم پرداخت وجه چک را به بانک اعلام کند و خود وی نیز دستور عدم پرداخت را به بانک بدهد. همچنین وی می تواند با عنایت به ماده 321 قانون تجارت، اعلام بطلان چک را از دادگاه صلاحیت دار تقاضا کند)

تحویل لاشه چک به بانک چه اهمیتی دارد؟

تحویل لاشه چک به بانک به دو جهت اهمیت دارد. چنانچه چکی صادر شده باشد و صادرکننده مبلغ وجه چک را به دارنده پرداخت نماید و یا با طرح دعوای استرداد لاشه چک رای بر استرداد صادر شود، صادر کننده باید لاشه آن را تحویل بانک دهد تا ابطال گردد. اما در صورت مراجعه دارنده به بانک و صدور گواهی عدم پرداخت، برای صادرکننده تبعاتی را در پی خواهد داشت. اما با پرداخت وجه چک و تحویل لاشه آن از دارنده می تواند با مراجعه به بانک و تحویل لاشه چک درخواست رفع سوء اثر از چک برگشتی را بنماید. در این حالت محرومیت های ناشی از سوء اثر چک برگشتی در مورد ایشان لغو می گردد.

چه اقداماتی برای رفع سوء اثر از چک برگشتی می توان انجام داد؟

تامین موجودی:

مهم ترین روش برای رفع سوء اثر از چک های برگشتی، تامین موجودی صاحب چک می باشد در این روش صادر کننده چک با واریز کردن مبلغ چک به حساب جاری خود خیال خویش را آسوده کرده و با گرفتن رضایت از دارنده چک، از چک برگشتی خود رفع سوء اثر می نماید.

تحویل لاشه چک برگشتی:

دومین راهکار برای رفع سوء اثر از چک برگشتی ارائه لاشه چک به بانک توسط صاحب حساب یا وکیل قانونی است.

ارائه رضایت نامه محضری به بانک:

در این مورد صاحب حساب مبلغ چک را به ذینفع پرداخت می کند اما لاشه چک (به دلایل مختلفی مفقود شدن، سرقت رفتن چک، سوختن چک) به بانک تحویل داده نمی شود، در این هنگام دارنده چک با حضور در دفتر خانه های رسمی نسبت به مبلغ چک رضایت خود را اعلام کرده و صاحب حساب جاری با ارائه رضایت نامه، رضایت خود را در خصوص چک اعلام می کند و با این رضایت ها از چک رفع اثر می شود.

واریز کردن مبلغ چک به حساب جاری و مسدود کردن آن:

اگر برای صاحب چک برگشتی هیچ کدام از روش های بالا امکان پذیر نبود می تواند با واریز کردن معادل وجه چک برگشتی یا چک های برگشتی به حساب جاری خود از شعبه بانک بخواهد که مبلغ واریزی را نزد خود نگه دارد و تا تعیین تکلیف شدن چک های برگشتی، حساب صادر کننده چک به مدت 24 ماه مسدود شود.

آیا دستور عدم پرداخت چک توسط صادر کننده چک جرم محسوب می شود؟

مطابق قانون، دارنده چک می تواند در صورت دستور عدم پرداخت مبلغ چک توسط صادر کننده چک، شکایت خود را از او تقدیم دادگاه نماید حال اگر برای دادگاه محرز گردد که شخص صادر کننده چک بی دلیل دستور عدم پرداخت را صادر کرده است علاوه بر اینکه مجازات می شود بلکه باید هزینه خسارات به وجود آمده را به دارنده چک بدهد.

خیانت در امانت ناشی از عدم استرداد لاشه چک به چه صورت است؟

. دارنده چک آن را به فرد دیگری انتقال داده باشد.

. اگر از چک استفاده کرده و آن را مسترد نکند و برخلاف توافق شفاهی یا قرارداد، به تصاحب آن دست بزند.

در موارد گفته شده، شخص به جرم خیانت در امانت محکوم می شود و طبق قانون باید مجازات حبس را بگذراند. سو نیت می بایست در جرم خیانت به امانت به اثبات برسد و یکی از موارد نشان دهنده سو نیت، برگشت زدن چک می باشد. در نتیجه با وجود همه این شرایط، می توان به شکایت کیفری تحت عنوان خیانت در امانت پرداخت و برای اثبات این قضیه، خواهان باید مدارک و دلایلی را به دادگاه تقدیم کند. این دلایل می ‎توانند شامل قرارداد، شهادت شهود و غیره باشند.

در چنین شرایطی، شاکی می بایست به دادسرا مراجعه کند و طرح شکایت کند. دادسرا نیز پس از یک سری تحقیقات اولیه، پرونده را به یکی از شعبه های بازپرسی جهت تکمیل شدن تحقیقات می فرستد و ممکن است هر دو طرف برای کامل شدن پرونده مورد بررسی قرار گیرند. اگر در دادسرا عدم حضور صورت گیرد، شخص متهم با دستور قضایی جلب شده و پس از روشن ساختن اتهامش، صدور قرار جلب به دادرسی صورت می گیرد و با کیفرخواست صادره از سوی دادستان، پرونده برای پیگیری و رسیدگی به دادگاه کیفری فرستاده می شود.

لازم به ذکر است اصل در دعاوی مرتبط با چک، تعهد پرداخت وجه می باشد و امانت بودن یا نبودن آن از سوی صادرکننده باید به اثبات برسد.

مجازات صدور چک برگشتی برای مرتکبین آن چیست؟

• چنانچه که مبلغ چک کمتر از ده میلیون ریال باشد به حبس تا حداکثر شش ماه محکوم خواهند شد.
• چنانچه مبلغ چک برگشتی یا بلامحل بین ده میلیون تا پنجاه میلیون ریال باشد از شش ماه تا یک سال حبس برای مجرم در نظر گرفته می شود.
• و در آخر چنانچه مبلغ چک برگشتی بیشتر از پنجاه میلیون ریال باشد به حبس یک تا دو سال و ممنوعیت از داشتن دسته چک به مدت دو سال محکوم خواهد شد.

مرجع صالح به رسیدگی به دعوای استرداد لاشه چک کدام دادگاه است؟

دعوای استرداد لاشه چک را نمی توان دعوای بازرگانی یا دعوای منقول که از قرارداد ناشی شده باشد محسوب نمود. لذا طبق ماده 11 قانون آئین دادرسی مدنی دادگاه محل اقامت خوانده صالح به رسیدگی می باشد.

چنانچه صادر کننده برای اثبات ادعای خود در دعوای استرداد لاشه چک، قصد طرح شکایت با عنوان خیانت در امانت موضوع ماده 647 کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی را داشته باشد، رسیدگی به موضوع در صلاحیت دادسرای محل وقوع جرم است. دقت داشته باشید که اگر تایدیه چک به مشکل بر بخورد ممکن است به مشکلات قضایی بر بخورید برای جلوگیری از این مشکل خسارت تاخیر تادیه چک بعد از پنج سال را حتما مطالعه کنید.

نمونه دادخواست استرداد لاشه چک:

خواهان: (مشخصات صادرکننده چک)

خوانده: (مشخصات حامل چک یا فردی که چک در نزد او می باشد)

خواسته: استرداد لاشه چک شماره .. به مبلغ ..

دلایل: شهادت شهود، پیش فاکتور (سایر مدارک در جهت اثبات ادعا)

ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی

احتراما به استحضار عالی می رساند به موجب ذیل پیش فاکتور شماره ..مورخ ..مبلغ .. ریال طی یک فقره چک به شماره .. عهده بانک .. از حساب جاری بنده بابت پیش فاکتور مذکور تحویل خوانده محترم گردید. با توجه به اینکه پیش فاکتور مذکور منجر به تحویل کالا نگردیده و در حضور شهود ابطال شده است و مقرر گردید چک مذکور به بنده مسترد گردد. علی رغم ارسال اظهارنامه خوانده محترم از استرداد آن اجتناب نموده است.

علی الهذا با عنایت به مطالب معروض تقاضای رسیدگی و صدور حکم مبنی بر استرداد چک شماره ..مورد استدعاست.

سوالات متداول؟

پس گرفتن لاشه چک صیادی به چه صورت است؟

استرداد لاشه چک صیادی نیز مانند سایر چک ها است و قانونگذار استثنایی در این خصوص برای چک های صیادی قائل نشده است.

آیا لاشه چک ضمانتی قابل پس گرفتن است؟

بله. یکی از دعاوی شایع استرداد لاشه چک تضمینی است که بابت ضمانت انجام کار یا پرداخت وجهی داده شده و موضوع ضمانت منتفی شده است.

پس گرفتن لاشه چک از شخص ثالث چگونه انجام می شود؟

در هنگام طرح دعوای استرداد باید شخص ثالث را نیز به همراه کسی که دارنده اولیه است طرف دعوی قرار دهید هرچند در نهایت کسی که چک در دست او است محکوم به استرداد آن می شود.

استرداد لاشه چک بانکی در صلاحیت کجاست؟

به این دعوی در دادگاه حقوقی محل سکونت خوانده یا خواندگان رسیدگی می شود.

 

 

دعوای استرداد لاشه چک، دعوایی مالی است که با هدف بازگرداندن اصل چکِ پرداخت‌نشده یا دریافت مبلغ آن از دارنده چک مطرح می‌شود. این دعوی نیازمند پرداخت هزینه دادرسی مالی بوده و باید دلایل عدم پرداخت چک (مثل نبود موجودی یا جعل امضا) در دادخواست قید شود. دادگاه پس از بررسی، می‌تواند حکم به استرداد چک یا پرداخت مبلغ صادر کند.

برای کسب اطلاعات بیشتر در امور چک، استرداد لاشه چک و تمامی مباحث مربوط به چک می توانید با وکیل پایه یک دادگستری رضا بهروز در ارتباط باشید و بهترین 4مشاوره هارا دریافت کنید  09128892520