سقط جنین

سقط جنین

با توجه به این که قانون کشور ما با فقه اسلامی پیوند خورده است و از نظر اسلام سقط جنین یا انداختن بچه به صورت عمدی، قتل نفس و گناه محسوب می‌شود، قانون نیز اگر این کار بدون عذر موجه و اجازه‌ قانونی انجام شود، آن را جرم محسوب می‌کند. سقط جنین یعنی خارج کردن ارادیِ جنین از بدن مادر به صورتی که قابلیت زندگی از او گرفته شود.

مجازات سقط جنین؟

طبق قانون مجازات اسلامی، سقط جنین می‌تواند از همان مراحل آغاز بسته شدن نطفه قابل مجازات باشد و ربطی به مدت زمان گذشته از بارداری ندارد. مقررات سقط جنین در مواد ۴۸۷ تا ۴۹۳ قانون مجازات اسلامی و هم‌چنین در مواد ۶۲۳ و ۶۲۴ همان قانون، به روشنی بیان شده است.

طبق ماده‌ ۶۲۳ قانون مجازات، هر کس با دادن دارو یا وسایل دیگری باعث شود که زن جنین را سقط کند، از شش ماه تا یک سال به حبس محکوم می‌شود و اگر به صورت عمدی و با آگاهی زن را راهنمایی کند تا دارو یا وسایل دیگری را استفاده کرده و جنین خود را سقط کند، به حبس از سه تا شش ماه محکوم خواهد شد؛ مگر این که ثابت کند این کار را برای حفظ زندگی مادر انجام داده است. البته در همه این موارد پرداخت دیه قطعی خواهد بود.

بر اساس ماده‌ ۶۲۴ همان قانون، اگر پزشک، ماما یا داروفروش، وسایلی برای سقط جنین فراهم کنند یا برای این عمل همکاری کنند، به حبس از دو تا پنج سال محکوم شده و باید طبق قانون دیه پرداخت کنند. طبق این مواد مشخص می‌شود که مجازات افرادی که در زمینه‌ پزشکی تخصص دارند، از افراد عادی بیشتر خواهد بود.

حکم سقط جنین در مواد قانونی دیگری که نام برده شد (۴۸۷ تا ۴۹۳ قانون مجازات اسلامی) نیز بیان شده و طبق شرایط مختلف برای سقط‌کننده حتی اگر مادر باشد، پرداخت دیه در نظر گرفته شده است

مجازات سقط جنین غیرقانونی

اشاره شد که اگر جنین به صورت عمد و بدون مجوز از بین برود، حکم سقط جنین پرداخت دیه است، قانون مجازات اسلامی در ماده‌ ۷۱۶ خود میزان دیه را برای این کار بر اساس مرحله‌ای که جنین در آن قرار دارد بیان کرده است:

•اگر جنین به صورت نطفه باشد، دوصدم دیه کامل.

•اگر جنین به صورت علقه یا خون بسته شده باشد، چهارصدم دیه کامل.

•اگر به صورت مضغه یعنی پاره گوشت باشد، شش صدم دیه کامل.

•اگر به صورت استخوان باشد و هنوز گوشت نداشته باشد، هشت‌صدم دیه کامل.

•گر در حالت گوشت و استخوان‌بندی کامل باشد ولی روح در آن دمیده نشده باشد، یعنی پیش از چهارماهگی، یک‌دهم دیه کامل.

•و اگر روح در آن دمیده شده باشد یعنی پس از چهار ماهگی، اگر پسر باشد، دیه‌ انسان کامل را دارد و اگر دختر باشد، نصف دیه و اگر در جنسیت شک باشد، سه‌چهارم دیه کامل.

مجازات سقط جنین توسط مادر

طبق توضیحات داده‌شده، در هیچ جای قانون مجازات حبس یا جریمه برای مادر در نظر گرفته نشده و حتی اگر به صورت غیرقانونی این کار را انجام دهد، مجازاتی در پی ندارد. دیه نیز باید توسط مرتکب سقط جنین پرداخت شود.

موارد مجاز سقط جنین

باید بدانید که قانون در بعضی موارد اجازه‌ سقط جنین را صادر می‌کند، مانند حالتی که ادامه‌ بارداری برای مادر کُشنده باشد یا سلامتی او را تهدید کند و یا جنین ناهنجاری‌هایی داشته باشد که قادر به حیات طبیعی نباشد. به این موارد سقط درمانی نیز گفته می‌شود که طبق قانون اجازه‌ سقط جنین داده می‌شود، امّا باید تمامی شرایط زیر را هم داشته باشد:

•بیمار بودن جنین یا عقب‌افتادگی یا ناقص بودن آن که مادر را به دشواری بیندازد یا به او فشار بیاورد و یا بیمار بودن مادر به صورتی که جان او در خطر باشد. تشخیص این موارد بر عهده‌ سه پزشک متخصص و قابل اعتماد و با تأیید پزشکی قانونی ممکن است؛

•علاوه بر آن هنوز در جنین روح دمیده نشده باشد، یعنی تا چهار ماهگی که تشخیص این مورد با سونوگرافی‌های دوره‌ای و معتبر است؛

•زن باردار باید با حضور پیدا کردن در پزشکی قانونی، رضایت خود را به این کار اعلام کند. لازم به ذکر است که حضور پدر برای اعطای مجوز سقط درمانی لازم نیست.

قصاص برای انداختن بچه

باید توجه داشت که مطابق قوانین ایران، مجازات قصاص برای سقط جنین حتی در فرض عمدی‌ بودن جنایت در نظر گرفته نشده است و در هر مورد مطابق حالاتی که پیش از این بیان شد، مرتکب با حبس و پرداخت دیه روبه‌رو خواهد شد. البته باید به یاد داشت که اگر جنینی زنده متولد شود و دارای قابلیت ادامه حیات باشد و جنایت قبل از تولد، منجر به نقص یا مرگ او پس از تولد شود و یا نقص او بعد از تولد باقی بماند، قصاص ثابت است.

حکم سقط‌ جنین قانونی یا همان سقط درمانی چیست؟

در موارد بسیار نادری که ممکن است تمامی شروط قانون منع سقط جنین و قانون جدید جوانی جمعیت احراز شود، نهادهای نظارتی بر موضوع سقط جنین، مجوز انجام سقط قانونی را صادر می‌کنند.

اولین شرطی که برای انجام سقط قانونی نیاز است، درخواست مادر از پزشکی قانونی است. دومین شرط لازم برای انجام این کار هم احراز سن بارداری یا همان سن جنین است. قانون تنها در صورتی مجوز سقط درمانی را صادر می‌کند که سن جنین بیش از ۴ ماه نباشد و به‌عبارت فقهی، هنوز روح در کالبد او دمیده نشده باشد. علاوه بر آن، بعد از ۴ ماه از گذشتن سن جنین، تنها در صورتی می‌توان جنین را سقط کرد که در صورت عدم سقط، جنین و مادر هر دو فوت خواهند کرد و سقط جنین تنها راه نجات مادر است.

سقط قانونی در بیمارستان

بر اساس آخرین تغییرات قوانین این حوزه، مراکز درمانی و آزمایشگاه‌های غربالگری موظف‌اند هنگام مراجعه‌ زنان باردار اطلاعات آن‌ها را ثبت کنند تا مشخص شود آیا فرزندشان به دنیا خواهد آمد یا نه. بر این اساس اگر پس از طی‌ شدن دوره‌ بارداری جنین آن‌ها به دنیا نیاید، متهم به سقط غیرقانونی خواهند شد و حکم سقط جنین غیرقانونی درباره آن‌ها اجرا خواهد شد.

اما با اجرای طرح جوانی جمعیت در بسیاری از موارد حتی پزشکان نیز نمی‌توانند اقدام به اجرای حکم سقط جنین کنند. بعد از اجرای این قانون، سقط جنین به عنوان یکی از جرایم عمومی مطرح شده و نمی‌توان تنها با اتکا به نظر پزشک آن را به‌صورت قانونی انجام داد.

بر همین اساس در هر استان کمیسیونی تحت عنوان کمیسیون سقط قانونی تشکیل خواهد شد و همه‌ درخواست‌های سقط جنین در این کمیسیون بررسی خواهند شد. کمیسیون سقط جنین شامل یک پزشک متخصص زنان و زایمان، یک پزشک متخصص از سمت سازمان پزشکی قانونی و یک قاضی ویژه است. در واقع این کمیسیون است که ارجاع سایر پزشکان را بررسی کرده و قانونی‌ بودن و نبودن آن‌ها را مشخص می‌کند تا بر این اساس، حکم سقط جنین اجرا شود.

مراحل انجام سقط جنین هم تنها در مراکزی امکان‌پذیر است که از سوی سازمان پزشکی قانونی تعیین شده باشند. این مراکز تنها درصورتی می‌توانند اقدام به سقط کنند که رای کمیسیون سقط قانونی صادر شده و قاضی ویژه‌ پرونده برای سقط مجوزهای لازم را ابلاغ کرده باشد.

مجازات جرم سقط جنین توسط غیر مادر

 در قانون مجازات اسلامی شرایط مختلفی که منجر به سقط جنین به طور غیرقانونی شود، به شرح زیر به طور خاص جرم انگاری شده است :

•رانندگی منتهی به سقط جنین

هر گاه بی ‌احتیاطی یا بی ‌مبالاتی یا عدم رعایت نظامات دولتی یا عدم مهارت راننده (‌اعم از وسائط نقلیه زمینی یا آبی یا هوایی) یا‌ متصدی وسیله موتوری منتهی به سقط جنین شود، مرتکب به حبس از دو ماه تا یک سال و به پرداخت دیه در صورت مطالبه از ناحیه مصدوم محکوم می‌ شود.

در جنایاتی که بر مادر صورت میگیرد و سبب سقط جنین می‌شود دیه جنین با توجه به مراحل شکل‌گیری جنین محاسبه خواهد شد.

و به موجب قانون مجازات اسلامی هر کس عالماً عامداً به واسطه ضرب یا اذیت و آزار زن حامله، موجب سقط جنین وی شود علاوه بر پرداخت دیه یا قصاص حسب مورد به حبس از شش ماه تا یک سال و شش ماه محکوم خواهد شد.

•مجازات سقط جنین توسط فردی غیر از پدر و مادر ( غیر پزشک )

 مطابق قانون مجازات اسلامی چنانچه فردی غیر از مادر بچه اقدام به سقط جنین کند یا سبب سقط آن شود مجازات چنین فردی بدین شرح است که :

 هر کس به واسطه دادن ادویه یا وسایل دیگری موجب سقط جنین زن گردد به شش ماه تا یک سال حبس محکوم می شود و اگر عالماً و‌عامداً زن حامله ‌ای را دلالت به استعمال ادویه یا وسایل دیگری نماید که جنین وی سقط گردد به حبس از سه تا شش ماه محکوم خواهد شد

مگر این  که ‌ثابت شود این اقدام برای حفظ حیات مادر میباشد و در هر مورد حکم به پرداخت دیه مطابق مقررات مربوط داده خواهد شد.

•سقط جنین توسط پزشک

و در شرایطی که سقط جنین توسط پزشک صورت گیرد مجازات پزشک به موجب قانون عبارت است از اینکه:

 اگر طبیب یا ماما یا داروفروش و اشخاصی که به عنوان طبابت یا مامایی یا جراحی یا داروفروشی اقدام میکنند وسایل سقط جنین ‌فراهم سازند و یا مباشرت به اسقاط جنین نمایند به حبس از دو تا پنج سال محکوم خواهند شد و حکم به پرداخت دیه مطابق مقررات مربوط صورت خواهد پذیرفت.

 

سقط جنین توسط پدر چه حکمی دارد؟

 سقط جنین توسط پدر بستگی به این موضوع دارد که چگونه صورت گرفته باشد به طور مثال اگر به سبب بی احتیاطی در رانندگی باشد پدر به مجازات آن جرم همانطور که اشاره شد محکوم خواهد شد.

سقط جنین از دید اسلام؟

سقط جنین از نظر اسلام شامل نظرات مسلمانان جهان در مورد این موضوع که توسط روایات اسلامی و بر پایه نظرات علما و مفسران حقوقی و دینی شکل گرفته، است. در دین اسلام سقط عمدی به طور کلی حرام بوده و برابر با قتل نفس است. اعتقاد بر این است که جنین پس از ۱۲۰ روز بارداری یعنی در چهارمین ماه حاملگی با دمیده شدن روح در جسم، دارای روح انسانی می‌گردد. از این زمان به بعد در هیچ شرایطی سقط جنین مجاز نیست.

به صورت کلی در اینباره بین مذاهب شیعه و سنی اختلاف نظر خاصی وجود ندارد. اما در مورد جنین بدون روح انسانی (یعنی پیش از ماه چهارم بارداری) گروهی از عالمان اهل سنت، سقط را جایز می‌دانند، درحالی‌که این امر در مذهب شیعه حرام است. (مگر در شرایط استثنا)

سقط جنین در اسلام چه حکمی دارد؟

سقط جنین در اسلام حرام بوده و جزء گناهان بزرگ و قتل نفس محسوب می‌شود. این کار در کشورهای اسلامی از جمله ایران ممنوع است.

آیا سقط جنین حرام است؟

بنابر نظر تمامی فقهای شیعه، انواع سقط جنین از زمان استقرار نطفه در رحم مادر حرام است و این حکم در همه مراحل تطور جنین جاری است. اکثر فقها به استناد آیات قرآن و احادیث امامان شیعه، این عمل را به طور مطلق حرام می‌دانند. بنابر آیات مختلف قرآن از جمله آیات ۹۳ سوره نساء، ۳۲ سوره مائده، ۱۵۱ سوره انعام و ۶۸ سوره فرقان‌، سقط جنین یکی از مصادیق قتل نفس به شمار می‌رود. به نوعی که در آیات ۱۵۱ سوره انعام و ۳۱ سوره اسراء به طور ویژه بر حرام بودن کشتن اولاد و فرزندان تأکید دارد و والدین را از کشتن فرزند خود نهی می‌کند.

در مقابل نیز براساس برخی روایات، از بین بردن جنین قبل از دمیده شدن روح در جسم در شرایط خاص قتل نفس به حساب نمی‌آید. با این وجود در دین اسلام برای سقط جنین در مراحل مختلف جنینی دیه‌هایی مقرر شده است. این موضوع به اهمیت کرامت انسان و ممنوعیت سقط اشاره دارد. بنابراین در آرای برخی فقهای شیعه، ساقط کردن جنین پیش از دمیده شدن روح، مصداق قتل نفس و جنایت است و در مواردی شامل حکم قصاص نیز هست.

فرزند نامشروع در دین اسلام؟

در این بین بد نیست به این مورد نیز اشاره کنیم که فتوای فقها درباره سقط جنینی که از راه غیر مشروع به وجود آمده باشد متفاوت است. از نظر برخی در صورتی که حمل از راه زنا و غیر مشروع باشد و حفظ جان و حرمت و آبروی زن متوقف بر سقط جنین باشد اگر پیش از دمیده‌ شده روح در جنین سقط اتفاق افتاد و بقای آن برای مادر حرج و مشکل داشته باشد و امکان سفر به محل دور دستی برای وضع حمل نباشد، جایز است. در صورت دمیده شدن روح، سقط مطلقاً جایز نبوده و زن حامله از زنا می‌تواند به نقطه‌ دوری سفر کرده و در آنجا وضع حمل نماید.